Ga naar de hoofdcontent

Isabelle Huppert is Blanche DuBois in Un Tramway, een nieuwe bewerking van de Amerikaanse toneelklassieker A Streetcar Named Desire van Tennessee Williams. Regisseur Krzysztof Warlikowski, één van de voortrekkers van het Poolse theater, plaatst het drama rigoureus in een hypermoderne setting en onderzoekt wat Williams’ thematiek van verlangen, seks, dood en krankzinnigheid vandaag de dag betekent. De Blanche van Warlikowski is een moderne vrouw die een passie heeft voor kunst, maar die gefaald heeft in de kunst van het leven. Op geniale wijze schakelt de frêle Huppert in haar vertolking tussen werkelijkheid en waanzin, tussen hysterische uitbarstingen en huiveringwekkende momenten van stilte, en maakt zij het publiek deelgenoot van haar ondraaglijke pijn en verlangen.

Un Tramway is een nieuwe bewerking van A Streetcar Named Desire (1947), het befaamde toneelstuk van de grote Amerikaanse schrijver Tennessee Williams. De verfilming uit 1951 met Marlon Brando en Vivien Leigh in de hoofdrollen wordt gerekend tot één van de klassiekers in de filmgeschiedenis. Het originele stuk werd in het Frans vertaald door de Frans-Canadese schrijver-regisseur Wajdi Mouawad en geregisseerd en geënsceneerd door Krzysztof Warlikowski, één van de belangrijkste regisseurs van het huidige Poolse theater.

 

Synopsis

Blanche DuBois, telg van een oude plantersfamilie in het Zuiden van de Verenigde Staten heeft veel van haar geld en aanzien verloren. Tegenover de buitenwereld, en tegenover zichzelf, presenteert zij zich nog steeds als een dame van stand. Maar in werkelijkheid is zij financiëel failliet en moreel gemankeerd, en moet haar hautaine houding haar alcoholisme en seksuele lust maskeren. Op een dag staat Blanche onverwachts op de stoep bij haar zus Stella in New Orleans. Stella is getrouwd met de stoere, brute Stanley Kowalski. Hun relatie is puur gebaseerd op fysieke aantrekkingskracht. Stanley is de zoon van Poolse immigranten en vertegenwoordigt het nieuwe Amerikaanse Zuiden, waarin de romantiek van beschaving en goede manieren plaats heeft gemaakt voor het meedogenloos nastreven van het eigen belang en financiëel gewin.

Blanche biecht tegenover Stella op dat de oude plantage van hun familie, Belle Rève, verloren is gegaan. De directeur van de school waar ze les geeft heeft haar verlof gegeven om tot rust te komen. Daarom wil ze een tijdje bij Stella blijven logeren. Maar Stanley, die zich sowieso ergert aan de hautaine houding, de ‘dure’ kleren en de mooie verhalen van Blanche, gelooft haar niet en is erop gebrand haar te ontmaskeren. Hoewel blijkt dat Blanche over Belle Rève eerlijk is geweest, ontdekt Stanley dat Blanche nogal wat andere lijken in de kast heeft hangen. Haar man heeft zelfmoord gepleegd omdat hij niet kon leven met zijn homoseksuele neigingen. Ze is ontslagen, omdat ze een relatie had met één van haar leerlingen, en uiteindelijk is ze de prostitutie ingegaan om zichzelf te kunnen onderhouden. De verbetenheid en wreedheid waarmee Stanley het verborgen leven van Blanche blootlegt dwingen haar steeds meer om zich terug te trekken in haar fantasieën en illusies. Als Stella naar het ziekenhuis moet om te bevallen komt het tot een beslissende confrontatie. Stanley verkracht Blanche, die daarna volledig instort. Stella ziet geen andere uitweg dan voor haar man te kiezen en stemt erin toe dat Blanche wordt opgenomen in een kliniek. Onder het voorwendsel dat ze een cruise gaat maken met een rijke gentleman wordt Blanche afgevoerd.

 

De Poolse regisseur Krzysztof Warlikowski heeft het stuk van Williams verplaatst naar onze eigen tijd. Het toneel is ingericht als bowlingbaan (naast pokeren is bowlen het favoriete tijdverdrijf van ‘working class man’ Stanley), met daarboven een badkamer en ervoor een woonkamer. Op de achtergrond worden live close-ups geprojecteerd, verdubbelingen van de acteurs op de planken. Warlikowski onderzoekt in zijn bewerking wat William’s thematiek van verlangen, seks, dood en krankzinnigheid ruim zestig jaar later nog aan zeggingskracht heeft. Hij concentreert zich hierin voornamelijk op het personage van Blanche DuBois, gespeeld door de veelgeprezen Franse filmdiva Isabelle Huppert. Haar Blanche is een moderne vrouw, gestoken in haute couture van Christian Dior en Yves Saint Laurent, die een passie heeft voor kunst, maar die gefaald heeft in de kunst van het leven. Warlikowski geeft de wanen van Blanche veel ruimte door het stuk te laten beginnen met een introducerende monoloog die Blanche brengt als een morfineverslaafde. Steeds verder wendt ze zich af van de realiteit en zoekt haar toevlucht in een schijnwereld, tot ze uiteindelijk krankzinnig wordt. Op onnavolgbare wijze schakelt Huppert tussen hysterische uitbarstingen en huiveringwekkende momenten van stilte, en maakt zij het publiek deelgenoot van haar ondraaglijke pijn en verlangen.

  • © Pascal Victor

  • © Pascal Victor

  • © Pascal Victor

  • © Pascal Victor

  • © Pascal Victor

Credits

gebaseerd op werk van Tennessee Williams regie Krzysztof Warlikowski Franse tekst Wajdi Mouawad bewerking Krzysztof Warlikowski in participatie met Wajdi Mouawad, Piotr Gruszczyński dramaturgie Piotr Gruszczyński licht Felice Ross toneelbeeld Małgorzata Szczęńiak kostuumontwerp Małgorzata Szczęńiak muziek Paweł Mykietyn video Denis Guéguin cast Isabelle Huppert, Cristián Soto, Andrzej Chyra, Yann Collette, Christophe Sermet, Florence Thomassin, RenateJett coproductie Odéon-Théâtre de l'Europe, Nowy Teatr Warschau, Grand Théâtre de la ville de Luxembourg, Koninklijke Schouwburg Den Haag, Holland Festival, La Comédie de Genève, ERT Emilia Romagna Teatro Fondazione, Spielzeiteuropa, Berliner Festspiele, MC2: Grenoble, Athens Festival