Mariss Jansons, chef-dirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest, dirigeert voor het eerst in zijn carrière de Turangalîla-symfonie (1946-1948), het bekendste orkestwerk van Olivier Messiaen. Voor de muziek bestudeerde Messiaen grondig de oude ritmische formules uit de Indiase muziek, de tala’s, waarmee hij zocht naar ‘onomkeerbare ritmes’ die zijn muziek als het ware ‘buiten de tijd’ zouden plaatsen. Al voor de eerste Europese uitvoering in 1950 had hij het idee om aan de symfonie een visueel aspect toe te voegen in de vorm van een ballet. In 1968 werd dit idee gerealiseerd voor de Opéra de Paris, met decors van Max Ernst.
data
do 19 juni 2008 22:15
vr 20 juni 2008 22:15
za 21 juni 2008 22:15
informatie
-
Duur voorstelling niet bekend (zonder pauze)
“Veronderstel één enkele klap in het hele universum. Eén klap: daarvoor en daarna de eeuwigheid. Het voorafgaande en het volgende, dat is de geboorte van de Tijd. Veronderstel meteen daarop een tweede klap. Daar elke klap wordt voortgezet in de stilte, zal de tweede klap langer zijn dan de eerste. Een ander getal, een andere duur, dat is de geboorte van het Ritme.” (Messiaen, Conférence de Bruxelles, 1958)
In zijn rede van 1958 voor de wereldtentoonstelling in Brussel verklaarde Messiaen het ontstaan van de muziek vanuit de eeuwigheid. Van groot belang voor zijn tijdsconcept was de kennismaking met niet-westerse muziek. Op de Parijse Exposition Coloniale van 1931 leerde hij de Balinese gamelan kennen. Hij bestudeerde ook grondig de oude ritmische formules uit de Indiase muziek – de tala’s - die de basis zouden vormen voor de door hemzelf ontwikkelde theorie van ‘onomkeerbare ritmes’. Deze maakte het hem mogelijk om zijn muziek als het ware ‘buiten de tijd’ te plaatsen. De Turangalîla-symfonie zou Messiaens bekendste werk worden. De titel werd door Messiaen als volgt verklaard: “turanga heeft een betekenis analoog aan ons gebruik van tempo, terwijl lîla refereert aan de ‘levenskracht, het spel van creatie, rite en beweging’.” Het thema is de allesverterende liefde zoals Tristan en Isolde die ondervonden na het drinken van een fatale liefdesdrank.