River of Fundament

Tegen de achtergrond van het moderne Amerika vertelt de film River of Fundament een episch verhaal van vernieuwing en wedergeboorte dat zich afspeelt in drie Amerikaanse steden: Los

Angeles, Detroit en New York. De film is los gebaseerd op de roman Ancient Evenings uit 1983 van de Amerikaanse schrijver Norman Mailer en volgt de dood en reïncarnatie van twee hoofdfiguren, die de gedaante aannemen van respectievelijk Norman Mailer zelf en een met menselijke eigenschappen bezielde Amerikaanse auto. Beeldend kunstenaar Matthew Barney ging voor dit project de samenwerking aan met de in Berlijn wonende Amerikaanse componist Jonathan Bepler. De film is opgezet als een hedendaagse opera waarin documentaire beelden van drie live voorstellingen in de buitenlucht in Los Angeles, Detroit en New York gecombineerd worden met filmdrama dat zich voor het grootste gedeelte afspeelt in een zorgvuldig geconstrueerde replica van Mailers 'brownstone' appartement, waar de wake bij zijn kist gehouden wordt. 

In de roman Ancient Evenings gebruikt Mailers hoofdfiguur Menenhetet I magie en trucage om drie keer te reïncarneren in de baarmoeder van zijn vrouw, die dan zijn moeder wordt. Bij elke poging tot reïncarnatie moeten de ondoden de rivier van feces oversteken om nieuw leven te verkrijgen, met als doel om zijn lichamelijke status van edelman te veranderen in farao. In zijn derde en laatste poging tot transformatie blijft Menenhetet III vastzitten in de baarmoeder en kan hij niet reïncarneren. In River of Fundament krijgt 'Norman' de hoofdrol en ondergaat hij twee reïncarnaties en een derde mislukte poging in de hoop een hogere status te verkrijgen in de canon van de Amerikaanse letteren. Norman wordt bij de overgang van het ene lichaam naar het volgende steeds geplaagd door de geest van Hemingway. 

De film ontvouwt zich in drie delen. In elk deel zit een van de drie gefilmde live acts die het verhaal van de auto volgen. Aspecten van de wil en de wens van de hoofdfiguur om te transformeren worden verbeeld in de buitenopnamen die zijn opgevoerd in REN (Los Angeles, 2008), KHU (Detroit, 2010), en BA (New York, 2013), met respectievelijk de Chrysler Imperial uit 1967 uit CREMASTER 3, een Pontiac Firebird Trans Am uit 1979 en een Ford Crown Victoria Police Interceptor uit 2001. Het landschap wordt gedomineerd door wegen en rivieren, die de rivier van feces uit de roman van Mailer oproepen. De hoofdfiguur wordt op zijn reis van dood naar hergeboorte vervoerd over zowel natuurlijke als door de mens gebouwde verkeersaders: van de snelwegen van Los Angeles tot de River Rouge en de Detroit River bij de Ford autofabrieken in Detroit en tot slot de East River in New York City, waarover de begrafenisboot met daarop het appartement van Mailer naar zijn bestemming vaart. Net als in zijn vorige verkenningen van de mogelijkheden om met geluid transgressieve processen weer te geven, heeft Bepler ook in River of Fundament een muzikale component gecreëerd als een autonoom element dat vorm geeft aan de subliminale motieven die het verhaal sturen. 

Centraal in River of Fundament staat de wake voor Norman Mailer, in de vorm van een copieus diner waar de New Yorkse culturele elite aanzit. Onder hen Salman Rushdie, Liz Smith, Dick Cavett, Lawrence Weiner en Larry Holmes, plus figuren uit Ancient Evenings en Barney's eerdere filmproject The CREMASTER Cycle. De wake vindt plaats in het appartement van Mailer, dat in het slotstuk van de film over de rivier wordt vervoerd. De scène van de wake wordt doorsneden met scènes van de eerdere voorstellingen en het verhaal van Normans reis over de 'river of fundament', dat parallel loopt aan het verhaal van de auto en wordt bevolkt door de incestueuze figuren die worden beschreven in de mythe van Osiris. Terwijl de verhalen van Normans levens aan hem verteld worden door een oudere farao, overdenken de weduwe van Norman en zijn vrouwen de reis van zijn ziel in een serie recitatieven. Ze citeren daarbij uit passages uit Ancient Evenings en teksten van de Amerikaanse auteurs Walt Whitman, Ralph Waldo Emerson en William S. Burroughs.

De cast van River of Fundament bestaat uit een gevarieerd gezelschap, met daarin een reeks van beroemdheden. Specialisten in diverse industriële processen mengen zich met acteurs als Ellen Burstyn, Maggie Gyllenhaal, Paul Giamatti, John Buffalo Mailer en Elaine Stritch. In de film spelen ook karakters uit Barneys en Beplers creatie CREMASTER 3 een rol, waaronder figuren die worden gespeeld door Barney zelf en door Aimee Mullins. De keur aan musici in de film wordt aangevoerd door avant-garde vocalist Joan La Barbara, percussionist Milford Graves, baritons Eugene en Herbert Perry, funk- en blueszangeres Belita Woods, zangeres Lila Downs, singer-songwriter Shara Worden, zangeres en actrice Deborah Harry, componist/organist Dr. Lonnie Smith en de Mystic River Singers (een Amerikaans-Indiaanse pow-wow groep). 

Matthew Barney en Jonathan Bepler werken al samen sinds CREMASTER 1, dat uit 1995 stamt. Bepler componeerde vervolgens ook de muziek voor Barney's films CREMASTER 2, 3 en 5. Barney's The CREMASTER Cycle (1994-2002) bestond uit de films en hieraan gerelateerde sculpturen, foto's en tekeningen. Deze installatie werd tentoongesteld in het Guggenheim Museum in New York en door de critici lovend ontvangen. De CREMASTER films hebben wereldwijd hun weg gevonden in de kunst, film en muziek. Barney en Bepler hechten beiden sterk aan multidisciplinaire samenwerkingsverbanden en hebben onder andere gewerkt met Norman Mailer, de actrice Ursula Andress, performancekunstenaar Marti Domination, singer-songwriter Patty Griffin, thrash- metal drummer Dave Lombardo, het Filharmonisch Orkest van Boedapest, de hardcore bands Agnostic Front en Murphy's Law, en de Radio City Rockettes.

Na de première in de Brooklyn Academy of Music in New York op 12 februari en de Europese premiere in de Beierse Staatsopera in Munchen in maart, komt River of Fundament in juni naar het Holland Festival. De tour van River of Fundament wordt namens de kunstenaar gepresenteerd door het Manchester International Festival.