Ga naar de hoofdcontent
English

Luigi Nono: Prometeo. Tragedia dell’ascolto

Ingo Metzmacher, SWR Sinfonieorchester Baden-Baden und Freiburg, Experimental-studio des SWR, Schola Heidelberg

Voor veel muziekliefhebbers is er het leven vóór Prometeo en het leven daarna. Het is moeilijk om de impact van dit meesterwerk van Luigi Nono te overschatten. Zelf noemde de componist dit werk dat hij baseerde op de mythe van Prometheus een ‘tragedia dell'ascolto’ – een tragedie voor het luisteren. Alles is gericht op de geluidservaring. De solisten, koren en orkestgroepen bevinden zich dankzij een spectaculaire constructie op verschillende posities en hoogtes in de zaal, en het door hen geproduceerde geluid wordt live elektronisch gemanipuleerd. Het publiek wordt zo omhuld door muziek die beweegt van peilloze diepten naar ijle hoogten, van aarzelend aangestreken instrumenten naar diep sonore stemmen en overdonderende akkoorden; een unieke klankwereld waarin zich een ongemeen spannend drama voltrekt.

data

do 19 juni 2014 22:30

informatie

  • Duur voorstelling niet bekend (zonder pauze)

gerelateerd

In 2014 is het 90 jaar geleden dat de Italiaan Luigi Nono (1924-1990) geboren werd, een van de grootste Europese componisten van zijn tijd. Bijna een kwarteeuw na zijn voortijdige dood wordt zijn

In 2014 is het 90 jaar geleden dat de Italiaan Luigi Nono (1924-1990) geboren werd, een van de grootste Europese componisten van zijn tijd. Bijna een kwarteeuw na zijn voortijdige dood wordt zijn

muziek nog maar weinig gespeeld. Na vergelijkbare projecten gewijd aan Varèse (2009), Xenakis (2011) en Cage (2012) eert het Holland Festival dit jaar Luigi Nono met een minifestival dat verschillende hoogtepunten uit zijn veelzijdige oeuvre belicht. Naast drie grootschalige concerten is er het intieme avondconcert La lontananza nostalgica utopica futura, een tweedaags symposium getiteld “… Hay que caminar …” Luigi Nono’s musical paths between politics and art en is rondom alle concerten in de Gashouder de tentoonstelling Luigi Nono 1924–1990. Maestro di suoni e silenzi te zien. Ook de gratis lunchvoorstellingen door conservatoriumstudenten in de fietstunnel van het Rijksmuseum worden dit jaar volledig aan het werk van Nono gewijd. De muzikale leiding tijdens de drie centrale concerten in de Gashouder is in handen van dirigent en Nono-specialist Ingo Metzmacher; heel bijzonder is de medewerking van de Zwitserse componist, dirigent en geluidstechnicus André Richard, die jarenlang nauw met Nono samenwerkte. Nono gaf een van zijn composities zelfs de titel André Richard mee.

 

Nono was een van de voormannen van de naoorlogse avant-garde. Samen met generatiegenoten als Pierre Boulez en Karlheinz Stockhausen zette hij jarenlang de toon voor het nieuwe componeren; Nono trouwde bovendien met Nuria Schönberg, de dochter van Arnold Schönberg, de grondlegger van de twaalftoonstechniek. Maar de historische noodzaak van het serialisme, zoals die door de avant-garde werd uitgedragen, was voor Nono nooit genoeg. Muziek was voor hem geen in zichzelf gesloten systeem. Van meet af aan stond zijn werk open naar de wereld en zocht hij naar manieren om met geluid het politieke bewustzijn te veranderen. Radicale muziek stond voor Nono nooit op zichzelf, maar was de noodzakelijke implicatie van radicale politieke ideeën.

 

Het weekend opent met Nono’s magnum opus Prometeo (1981-1985), dat hij een ‘tragedia dell’ascolto’ noemde – een tragedie van het luisteren. Volgens musicoloog Paul Griffiths werd “goed luisteren” voor Nono tegen het einde van zijn leven meer en meer een politieke handeling: goed luisteren betekent aandacht voor de ander, en niet alleen voor echo's van jezelf. Prometeo is gebaseerd op de mythe van Prometheus, die het vuur van de goden stal om het aan de mensen te geven en vervolgens eeuwig moest boeten voor die daad. Nono gebruikte teksten van onder meer Aischylos, Walter Benjamin en Rilke en zette verschillende versies van de mythe naast elkaar. Er is nauwelijks een plot; het drama speelt zich af tussen het geluid en het oor. Voor de oorspronkelijke productie ontwierp de Italiaanse architect Renzo Piano een grote houten ruimte, die wel met een ark is vergeleken. In Amsterdam wordt in de Gashouder op het Westergasfabriekterrein een vergelijkbare constructie gebouwd zodat alle musici en geluidsbronnen rondom het publiek precies de plek kunnen innemen die de componist heeft voorgeschreven.

Lees minder

Credits

muziek Luigi Nono dirigenten Matilda Hofman, Ingo Metzmacher ruimtelijk klankontwerp André Richard creatieve coördinatie André Richard hoofd geluidsregie André Richard sopraan Susanna Andersson, Christina Daletska alt Els Janssens-Vanmunster, Noa Frenkel tenor Markus Francke ensembles Experimentalstudio des SWR, SWR Sinfonieorchester Baden-Baden und Freiburg, Ensemble Recherche fluiten Martin Fahlenbock klarinetten Shizuyo Oka altviool Barbara Maurer violoncello Åsa Akerberg contrabas Ulrich Schneider trombone Andreas Roth tuba József Bazsinka eufonium József Bazsinka glas Anna Tuena, Jens Ruland, Christian Dierstein sprekers Caroline Chaniolleau, Mathias Jung productie SWR Sinfonieorchester Baden-Baden und Freiburg, Experimentalstudio des SWR instudering Walter Nußbaum

Deze voorstelling is mede mogelijk gemaakt door

Bekijk ook