Until the Lions

De bekroonde Britse choreograaf Akram Khan keert terug op het Holland Festival met de voorstelling Until the Lions, een eigenzinnige bewerking van het oeroude Indiase heldenepos de Mahabarata. Khan gebruikt dit verhaal om vragen te stellen over de aard van het man- en vrouw-zijn. Betreffen onze verschillen alleen het lichaam of gaat het dieper?

Zijn er ongeziene drijfveren voor innerlijke verlangens en de drang tot expressie? Is gender een interne roeping, of slechts uiterlijk vertoon – als een identiteitskaartje dat wordt uitgedeeld door de samenleving. Hoe onveranderlijk zijn deze categorieën? En welke rol speelt de Tijd, als meestertovenaar, in de manier waarop wij hiermee omgaan? 

Until the Lions is gebaseerd op een boekbewerking van de Mahabarata, geschreven door Karthika Naïr. Een zijlijn in dit klassieke verhaal wordt verteld door de ogen van een intrigerend, maar miskend vrouwelijk personage. Op haar huwelijksdag wordt prinses Amba ontvoerd door Bheeshma, de regent van het naburige koninkrijk, en als bruid aangeboden aan zijn stiefbroer. Amba wordt verstoten door haar familie, haar verloofde en de hele samenleving. Omdat ze door een andere man is gekaapt. Ook de ontvoerder weigert haar eer te herstellen. Haar leven is verwoest. Door iedereen verlaten roept Amba de hulp van de goden in. De god Shiva belooft haar een wedergeboorte als machtige mannelijke krijger, zodat ze wraak kan nemen op Bheeshma. Amba pleegt zelfmoord en reïncarneert als man. Met destructieve gevolgen. 

In Until the Lions staat Khan zelf op het podium. Samen met collega-performers Ching Ying Chien, Christine Joy Ritter en vier muzikanten vermengt hij hedendaagse dans met de traditionele, verhalende dansvorm kathak. De voorstelling laat zien wat er gebeurt als de maatschappelijke regels die gelden voor mannen en vrouwen geen beschermende maar een verwoestende uitwerking hebben. Wat kan een vrouw nog beginnen als ze het bezit en de controle over haar eigen lichaam is kwijtgeraakt, en wanneer dit wordt gelijkgetrokken met haar kuisheid? Hoe ver kan ze gaan om de controle over haar leven terug te krijgen? Als de strijd voor rechtvaardigheid meer op wraak begint te lijken, welke prijs betaalt het lichaam dan? En de gehele mensheid? 

Er is een gezegde in de Afrikaanse Ugbo-cultuur: ‘Tot de leeuwen hun eigen historici hebben, zal de geschiedenis van de jacht altijd de jager verheerlijken’. In Until the Lions werkt Khan, na zijn bekroonde solo DESH (2012), opnieuw samen met schrijver Karthinka Naïr, visueel ontwerper Tim Yip, lichtontwerper Michael Hulls en dramaturg Ruth Little. Bijgestaan door componist Beautiful Noise (Vincenzo Lamagna) probeert het gezelschap de rol van historicus te vervullen voor één van de grote, onbekende heldinnen uit de Mahabarata. Want haar verhaal is nog steeds actueel. Amba’s tragiek weerklinkt in veel delen van de wereld, zelfs vandaag nog.

De voorstelling grijpt terug op Khans wortels als podiumkunstenaar. Als dertienjarige danser speelde hij een van zijn eerste rollen in Peter Brooks legendarische enscenering The Mahabarata voor de Royal Shakespeare Company. Van 1987 tot 1989 reisde hij met dit gezelschap de wereld over. Het verhaal bleef hem inspireren. In zijn latere producties Ronin (2003), Third Dialogue (2005) en Gnosis (2010) belichtte hij al diverse personages uit deze sage. Khan: ‘Onze huidige maatschappij is in de ban van intelligentie, maar negeert de eeuwenoude wijsheid. Ik wil met mijn ‘transformerende’ danslichaam terugkeren naar de kennistraditie van de Mahabarata, waarin intelligentie en wijsheid samengaan.’