Transverse Orientation – Holland Festival

Na het grote succes van zijn voorstellingen The Great Tamer (2017) en Seit Sie (Neues Stuck 1) (2018) is Dimitris Papaioannou terug in het Holland Festival met zijn nieuwe werk Transverse Orientation (2021). Zoals in al zijn werk staat het menselijk lichaam in het middelpunt. Behalve mooi en sterk is dat ook altijd nieuwsgierig en ergens naar op zoek. Verwijzend naar grote thema’s uit de kunstgeschiedenis en Griekse mythologie, stelt de regisseur levensvragen op een lichte manier aan de orde. In Transverse Orientation keert de nieuwe generatie zich tegen een levensgrote stier die symbool staat voor een gewelddadig soort verouderde macht. De stier wordt gedood, zoals de mythische held Theseus op Kreta de Minotaurus (half mens, half stier) doodde: in de hoop op een betere toekomst. Toch heeft Papaioannou bewondering en compassie voor de archetypes waarmee hij symbolisch afrekent: ‘Ze hebben de geschiedenis bepaald en gaven de mens richting.’ Met groot gevoel voor compositie, timing en humor is Transverse Orientation tegelijkertijd een ode aan, en een afscheid van voorouders.

Het menselijk lichaam staat centraal, maar dat spreekt nooit vanzelf in het werk van Dimitris Papaioannou. Ledematen van verschillende dansers vinden elkaar en vormen samen een nieuw lichaam. Een naakt onderlijf vormt samen met het naakte bovenlijf van een andere danser één figuur. Een hand kan voor een tong doorgaan. Dansers bewegen als dieren, als insecten of juist als mythische, goddelijke wezens. Ze doen denken aan standbeelden en vormen composities uit de schilderkunst. De verwijzingen zijn eindeloos. Composities Dat Papaioannou zijn carrière begon als schilder, is duidelijk terug te zien in zijn voorstellingen. Zelf noemt hij zijn werk dan ook geen choreografieën, maar composities.

In de afgelopen jaren maakte hij onder meer de trilogie Primal Matter (2012), Still Life (2014), The Great Tamer (2017) en de voorstelling Seit Sie (2018), waarvan de laatste twee beide op het Holland Festival te zien waren, evenals de video-installatie Inside (2011). Met schilderachtig uitgelichte figuren tegen een donkere achtergrond, deden de toneelbeelden sterk denken aan de clair-obscur-schilderstijl van Goya, Rembrandt en Caravaggio. Zo was in The Great Tamer het schilderij De Anatomische Les van Rembrandt duidelijk te herkennen. In plaats van donker kiest Papaioannou in Transverse Orientation voor het eerst sinds Primal Matter (2012) voor een witte achtergrond. Dat biedt andere mogelijkheden zoals het gebruik van kleur. Met dit nieuwe toneelbeeld verwijst hij naar het werk van de Amerikaanse theaterregisseur Robert Wilson, een belangrijk voorbeeld voor hem. Spontane creatie Voor Transverse Orientation verzamelde Papaioannou voor het eerst een internationale cast. Meer dan vijfhonderd dansers van over de hele wereld deden auditie. Met de acht gekozen dansers werkte hij vervolgens intensief samen. Ze kregen een actieve rol in het speelse en inventieve maakproces, dat door de regisseur zelf met een knipoog ‘een gekkenhuis’ wordt genoemd – altijd op de grens van lachwekkend en betekenisvol. Door de New York Times werden de dansers in het werk van Papaioannou treffend ‘expert puppeteers of themselves’ genoemd. Hoewel het misschien lijkt alsof de regisseur alles heel precies voorbereidt, benadrukt hij het tegendeel: ‘Mijn stukken ontstaan tijdens het repeteren, ze zijn niet van tevoren bedacht. Ik bereid alleen materiaal voor om het proces op gang te brengen - en meestal gooi ik dat weg. Ik heb me voorgenomen om niet op voorhand te weten wat de uitkomst zal zijn, om op het proces te vertrouwen. Uiteindelijk, als ik geluk heb, openbaart het werk zichzelf en probeer ik het te begrijpen, te perfectioneren. Ik behoud me het recht voor om alles op het laatste moment te veranderen.’ Lichte schoonheid Hoewel zijn werk altijd raakt aan serieuze, existentiële levensvragen, zoekt Papaioannou – die in het verleden behalve schilderijen ook striptekeningen maakte – binnen die thema’s vooral de lichtheid op. Met de titel Transverse Orientation verwijst hij naar het natuurlijke gedrag van motten, die zich op een verre lichtbron oriënteren, en naar een poëtisch citaat van de Perzische filosoof Rumi: ‘beoordeel een mot op de schoonheid van zijn kaars.’ Volgens een soefi-wijsheid leert de mot het licht pas werkelijk kennen door erin op te gaan. Zo zou de mens ook pas verlichting vinden als hij hierin verdwijnt. Die zoektocht naar een betekenisvol leven wordt op het toneel uitgedrukt door dansers die met behulp van ladders naar een lichtbron klimmen. En in een man, die ondersteund door andere mannen, als een insect tegen een muur op beweegt, wederom naar het licht toe. Het levert vele schilderachtige beelden op, die tegelijkertijd mooi, komisch of verontrustend zijn. Schoonheid wordt in het werk van Papaioannou nooit zwaar. Hij zegt: ‘Ik kijk met ironie naar traditionele schoonheid, om daarbinnen de ware schoonheid te ontdekken.’ Die blijkt licht en geestig.

Lees minder

Lees ook

Programmaboek

Bekijk online

Credits

concept Dimitris Papaioannou beeld Dimitris Papaioannou regie Dimitris Papaioannou cast Damiano Ottavio Bigi, Šuka Horn, Jan Möllmer, Breanna O’Mara, Tina Papanikolaou, Łukasz Przytarski, Christos Strinopoulos, Michalis Theophanous muziek Antonio Vivaldi decorontwerp Tina Tzoka & Loukas Bakas geluid Coti K. kostuums Aggelos Mendis medewerker lichtontwerp Stephanos Droussiotis supervisie muziek Stephanos Droussiotis sculpturen Nectarios Dionysatos speciale constructies Nectarios Dionysatos rekwisieten Nectarios Dionysatos, Eva Tsambasi mechanische uitvindingen Dimitris Korres creatief producent Tina Papanikolaou uitvoerend producent Tina Papanikolaou, 2WORKS in samenwerking met POLYPLANITY Productions regie-assistent Tina Papanikolaou regieassistentie repetitieleiding Pavlina Andriopoulou, Drossos Skotis assistent decorontwerp Tzela Christopoulou assistent geluidscompositie Martha Kapazoglou assistent kostuums Aella Tsilikopoulou assistent speciale constructies Eva Tsambasi fotografie Julian Mommert cinematografie Julian Mommert technische leiding Manolis Vitsaxakis assistent technische leiding Marios Karaolis toneelmeester David Blouin geluidstechniek David Blouin constructie rekwisieten David Blouin hoofd rekwisieten Tzela Christopoulou lichtprogrammeur Stephanos Droussiotis kostuumatelier Litsa Moumouri, Efi Karantasiou, Islam Kazi toneeltechniek Kostas Kakoulidis, Evgenios Anastopoulos, Panos Koutsoumanis lichtconstructie Miltos Athanasiou siliconen baby gemaakt door Joanna Bobrzynska-Gomes rekwisietenteam Natalia Fragkathoula, Marilena Kalaitzantonaki, Timothy Laskaratos, Anastasis Meletis, Antonis Vassilakis medewerker uitvoerende productie Vicky Strataki assistent uitvoerende productie Kali Kavvatha productieleiding rekwisieten Pavlina Andriopoulou internationale betrekkingen Julian Mommert communicatiemanager Julian Mommert productie Onassis Stegi, Grec Festival de Barcelona, New Vision Arts Festival - Hong Kong, Holland Festival, Ruhrfestspiele Recklinghausen, Saitama Arts Theatre, Teatro Municipal do Porto, UCLA’s Center for the Art of Performance, Biennale de la Danse de Lyon, Dance Umbrella, Sadler’s Wells, Toronto Luminato Festival, TO Live, ROHM Theatre Kyoto, Théâtre du Châtelet, Théâtre de la Ville–Paris, Stanford Live, Stanford University, Festival d’Avignon, Fondazione Campania dei Festival – Napoli Teatro Festival Italia met steun van Festival Aperto, Festival de Otoño de la Comunidad de Madrid, National Arts Centre - Ottawa, New Baltic Dance Festival, ONE DANCE WEEK Festival, P.P. Culture Enterprises Ltd, TANEC PRAHA International Dance Festival, Teatro della Pergola – Firenze, Teatro Stabile di Torino – Teatro Nazionale, TorinoDanza, Hellerau European Center for the Arts Dresden gesubsidieerd door Hellenic Ministry of Culture and Sports

data

informatie

Programmaboek

Credits

Deze voorstelling is mede mogelijk gemaakt door