The Crimson House

De regisseur, choreograaf, activist en Samoaanse high chief Lemi Ponifasio (1964) staat voor de derde keer op het Holland Festival, ditmaal met de voorstelling The Crimson House, een kritische

reflectie op de enorme groei van de communicatietechnologie in onze samenleving.

In 1995 riep Ponifasio MAU in het leven: een platform voor wetenschappers, intellectuelen en diverse soorten kunstenaars zoals dansers, voordragers, beeldhouwers, musici en acteurs, gevestigd in Auckland, Nieuw-Zeeland. Alle MAU-participanten zijn afkomstig van de verschillende eilanden in de Stille Oceaan. Ponifasio koos de leden van MAU uit allerlei maatschappelijke standen, beroepen en uiteenlopende ‘walks of life’,van vissers tot buschauffeurs, van docenten tot fabrieksmedewerkers. Mau is een Polynesisch woord dat 'krachtige visie’, ‘getuigenis’ en ‘revolutie’ betekent, maar ook ‘Wat is mijn perspectief?’ Het is tevens de naam van de in 1908 opgerichte onafhankelijkheidsbeweging van Samoa. Ponifasio’s MAU dient als een culturele en creatieve werkruimte waar lezingen, workshops, symposia, evenementen en vieringen worden georganiseerd, in nauwe samenwerking met lokale en internationale gemeenschappen. 

Zelf bestempelt Ponifasio zijn werk niet als theater, dans of performancekunst. Dat zijn Westerse ideeën en categorieën die hem niets zeggen. Hij beschouwt zijn creaties eerder als ‘karanga’: een vooroudergebed, een plechtigheid en een poëtische ruimte waarin het publiek, puur door de aanwezigheid, ook een rol speelt. Zo probeert Ponifasio met zijn choreografieën een kosmologische ruimte te scheppen waarin iedereen – performers en publiek – zich realiseert dat ze deel uitmaken van het héle aardse proces.

De titel The Crimson House verwijst naar het concept ‘fale’ula’ uit de Samoacultuur. Het heilige huis, versierd met bloed, dat de aartsvader Tagaloalagi aan de mensheid schonk als plek van bestuur op aarde. Vanuit dit mythologische begrip reikt de voorstelling naar onze huidige tijd. The Crimson House is geïnspireerd op onze hedendaagse verbonden wereld, vol Big Brother-technologie – naar de beroemde dystopische roman 1984 van George Orwell. Een situatie waarin overheden, veiligheidsdiensten, bedrijven, maar ook particulieren de mogelijkheid hebben om personen ongewild te traceren, te volgen en te controleren. Onze anonimiteit verdwijnt in toenemende mate. We worden bekeken op straat, in de metro, winkelcentra, luchthavens, op het werk, op het internet en zelfs in ons eigen huis. Ponifasio stelt deze toenemende vorm van toezicht ter discussie, door dit fenomeen te verbinden met een bovennatuurlijke dimensie.

The Crimson House is een voorstelling met een hoge mate van abstractie, waarbij wordt gereflecteerd op het idee dat de heilige alwetendheid (het mythologische begrip ‘mana’) in de moderne wereld een instrument voor controle en sturing is geworden. Ponifasio hoopt met zijn choreografie onder de aandacht te brengen dat de aanwezigheid van een alles-controlerende God door de tijden heen verschillende transformaties heeft ondergaan. Van de panoptisch ontworpen gevangenissen in de 18e eeuw – waarbij alle gevangenen vanuit één gezichtspunt te observeren waren, via het nachtmerrieachtige, totalitaire visioen van Orwell’s 1984, naar onze huidige samenleving met de verweven en interactieve sociale netwerken van Google, Twitter en Facebook. En de inlichtingendiensten die ons daarmee in de gaten kunnen houden. De goddelijke alomtegenwoordigheid is steeds meer vervormd door onze eigen verlangens. The Crimson House is echter geen expliciet commentaar op dit alles. Het is eerder een provocatie van het menselijk bewustzijn.

Net als in zijn eerdere voorstellingen op het Holland Festival, Paradise (2005) en Birds with Skymirrors (2011), verbindt Ponifasio ook in The Crimson House muziek en moderne dans met sociaal-politiek activisme, traditionele sjamanistische rituelen en plechtigheden. Het zingen van de performers en de langzame, precieze bewegingen maken het in combinatie met de spaarzame belichting, het decorontwerp en de vervreemdende muziek een ceremoniële, hypnotische ervaring. De tijd lijkt te worden vertraagd en het publiek wordt aangemoedigd om niet alleen te kijken, maar vooral ook na te denken over het getoonde. De voorstelling beleeft op 28 maart 2014 de Europese première in het Festspielhaus, Oostenrijk.