Beeld krijgt geluid in drie werken van Christian Marclay. In EYE speelt ensemble MAZE twee vroege ‘video scores’: gemonteerde filmclips die functioneren als grafische partituren. The Bell and The Glass (2003) zet twee iconen van de stad Philadelphia tegenover elkaar: de Liberty Bell en Marcel Duchamps The Large Glass. Marclay gebruikte eigen beelden en bestaand materiaal, zoals clips uit Hollywoodfilms. In Screen Play (2005) zijn over ‘gevonden’ zwart-witbeelden felgekleurde animaties gelegd die verwijzen naar muzieknotaties en die zinspelen op klank, energie, ritme, dynamiek en tempo. Shuffle (2007), ten slotte, is een kaartspel met foto’s van alledaagse situaties die impliciet of expliciet verwijzen naar muzieknotatie, die de musici moeten interpreteren. Programma (inclusief Everyday)
data
wo 19 juni 2013 22:30
informatie
-
Duur voorstelling niet bekend (zonder pauze)
Naar aanleiding van de uitvoering van Christian Marclays nieuwste werk Everyday in het Holland Festival, presenteren EYE en het Holland Festival ook drie vroegere werken van Marclay. Het MAZE ensemble, een nazaat van het Maarten Altena Ensemble, geeft zijn eigen interpretatie aan twee videoscores en een muzikaal kaartspel van Marclay. Het ensemble bestaat uit Gareth Davis op basklarinet, Dario Calderone op contrabas, Wiek Hijmans, op elektrische gitaar,Yannis Kyriakides op computers en elektronica, Anne La Berge op fluit en elektronica, en Reinier van Houdt op diverse toetseninstrumenten.
The Bell and the Glass stamt uit 2003 en is Marclays eerste videoscore, een montage waarin Marclay twee iconen van de stad Philadelphia tegenover elkaar heeft gezet: de Liberty Bell en Marcel Duchamps Het Grote Glasraam (The Large Glass).
De Liberty Bell is een beroemde en historische klok die is uitgegroeid tot een van de bekendste symbolen van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog en voor de vrijheid in het algemeen. De Liberty Bell is gehuisvest in een paviljoen gelegen tegenover Independence Hall in Philadelphia. Lang ging het verhaal rond dat de klok werd geluid op 4 juli 1776; de dag dat het Congres van de dertien staten voor de Amerikaanse onafhankelijkheid stemde. Dat blijkt een fabeltje, maar de klok werd vier dagen later wel geluid bij de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring op 8 juli 1776. De Liberty Bell stond ook bekend als de ‘Independence Bell’ of de ‘Old Yankee’s Bell’, tot de Amerikaanse beweging voor de afschaffing van de slavernij de klok als symbool overnam in 1837. In de 19e eeuw ontstond er een scheur in de klok, die als een soort relikwie door het land werd gevoerd. De huidige brede scheur is het resultaat van verscheidene reparatiepogingen.
The Large Glass oftewel The Bride Stripped Bare of her Bachelors, Even (originele Franse titel La mariée mise à nu par ses célibataires, même, in het Nederlands De bruid ontkleed door haar vrijgezellen, zelfs) om de volledige naam van het kunstwerk te noemen, is een van de beroemdste werken van Marcel Duchamp. De Frans-Amerikaanse kunstenaar begon dit werk in 1915 en verklaarde het in 1923 definitief onvoltooid. Het is een olieverfschildering op glasplaten met draad en stof uitgevoerd op twee glazen panelen boven elkaar. In 1926 brak het kunstwerk bij zijn eerste en enige tentoonstelling in Brooklyn. Duchamp spendeerde veel tijd om het werk te repareren en plaatste het in 1953 in het Philadelphia Museum, precies op de plek waar het nu nog staat, als het dominante kunstwerk in een zaal die geheel aan Duchamp is gewijd. Het volgens Duchamp zelf ‘hilarische’ werk verbeeldt de ontmoeting tussen de bruid in het bovenste paneel en haar negen vrijgezellen daaronder. Duchamp stelt in het werk het verlangen tussen man en vrouw voor als een machinaal proces, als een soort opstelling in een natuurkundelokaal, waarin robots de bruid bestoken met deeltjes die ze afscheiden en waarin de bruid wordt vergeleken met een motor met een ‘sekscylinder’. Eigenlijk gaat het werk over het onvervuld verlangen van twee geliefden die, gescheiden door de horizon, niet bij elkaar kunnen komen. Die sentimentele kant van het verhaal dreigt achter de pikante details te verdwijnen. Duchamps verhullende aanpak blijkt ook uit het vreemde woord ‘zelfs’ aan het einde van de titel. In het Frans staat er ‘même’ (zelfs) maar het klinkt hetzelfde als: m’aime (houdt van me). Het zou dus een cryptisch woordspelletje van Duchamp kunnen zijn.
Behalve de barsten, hun locatie en hun roem, speelt Marclay in zijn videoscore met diverse andere overeenkomsten en verschillen tussen deze twee iconen van de stad Philadelphia. In een dubbele videoprojectie combineert hij bestaande beelden, zoals Duchamp die over de barsten in zijn werk spreekt, en clips uit Hollywood-films, met nieuwe beelden die hij zelf in Philadelphia heeft gefilmd. De twee projecties worden onderling verdeeld door de musici van het MAZE ensemble, die de beelden en de achterliggende verhalen van hun eigen interpretatie voorzien. De luisteraar hoort overigens niet alleen improvisaties van het MAZE ensemble, maar ook een aantal kleine partituren die in de video in beeld komen als een soort van gevonden voorwerpen en drie kleine partituurtjes die Marclay schreef ter begeleiding van een drietal (hoorbare) interviewfragmenten met Duchamp.
Naast The Bell and The Glass speelt MAZE Marclays werk Screen Play uit 2005 en Shuffle uit 2007. In Screen Play (2005) zijn over ‘gevonden’ zwart-witbeelden felgekleurde animaties gelegd die doen denken aan traditionele muzieknotaties. Deze samengestelde beelden zinspelen op emotie, energie, ritme, toonhoogte, dynamiek en tempo, en dienen zo als ruw materiaal waarop de musici improviseren.
Shuffle (2007) is een muzikaal kaartspel – verkrijgbaar in de betere online-winkel – met foto’s van alledaagse situaties die impliciet of expliciet verwijzen naar muzieknotatie. De muzikanten van het MAZE ensemble zullen deze foto's van hun eigen interpretatie voorzien.
