De zesde opera van de Franse componist Pascal Dusapin (1955) heeft Monteverdi’s opera L’Orfeo als inspiratiebron, al heten de twee hoofdpersonen dit keer gewoon Lei en Lui, Zij en Hij. Dusapin is vooral geïnteresseerd in Euridyce, in Lei. Geheel verslingerd aan elkaar, gaan ze op weg. Maar zij weigert de tocht omhoog te gaan uit de onderwereld; zij weet immers al hoe deze geschiedenis afl oopt... De muziek van Dusapin – de enige leerling van Iannis Xenakis – kenmerkt zich door lange, harmonische lijnen, en door het gebruik van ritmische elementen die de grote lijn of de zangpartijen nooit overheersen. Passion ging in de zomer van 2008 in première op het Festival d’Aix-en-Provence, het Holland Festival presenteert een nieuwe versie met een mise-en-espace van Pierre Audi.
data
wo 10 juni 2009 22:30
informatie
-
Italiaans
-
Duur voorstelling niet bekend (zonder pauze)
De Franse componist Pascal Dusapin (1955) voelt zich verwant met Claudio Monteverdi en de tijd waarin hij leefde: eind zestiende en de eerste helft van de zeventiende eeuw. Wat nu vanzelfsprekend is, was rond 1600 nog niet eerder vertoond, althans niet sinds de premières van de Griekse tragedies zo'n tweeduizend jaar daarvoor. Want dát is wat Monteverdi en de zijnen streefden te reproduceren: een integratie van tekst, muziek en beeld, zoals ook ooit de klassieke tragedies moesten zijn opgevoerd. Het genre dat toen ontstond, werd opera genoemd. En de eerste opera uit de westerse muziekgeschiedenis was Monteverdi’s L’Orfeo.
Dusapins zesde opera Passion heeft dezelfde mythe als inspiratiebron, al hebben de twee personages dit keer geen naam; ze heten slechts Lei en Lui, Zij en Hij. Dusapin is vooral geïnteresseerd in Euridyce, in Lei. Zíj is degene die gevangen wordt gehouden, wordt vrijgelaten en dan toch verandert in steen, nadat haar geliefde heeft achterom gekeken.
Het thema van de vrouw die valt, ten onder gaat, is overigens niet nieuw in Dusapins muziektheateroeuvre. Zo richtte hij zich in Medeamaterial (1991) – tijdens dit Holland Festival door Sasha Waltz gebracht onder de titel Medea – vooral op de zelfdestructie van de titelheldin en stond in Faustus, The Last Night (2005) de tragische val van Gretchen centraal.
Muzikaal heeft Passion weinig gemeen met Monteverdi's eerste opera. Het is meer de geest waarin het werk geschreven werd dan de stijlmiddelen van weleer die dienden als inspiratiebron. Zoals Lei en Lui in elkaar versmelten door hun passie voor elkaar, zo zijn in deze opera de muziek en de Italiaanse tekst soms niet van elkaar te onderscheiden. De heftige emoties hechten zich aan elkaar, maken zich weer los en verspreiden zich via verschillende wegen om en rond de hoofdpersonen. De beweging in Passion is die van een overtocht. Maar Zij schreeuwt het uit en weigert de tocht omhoog te gaan, richting zon; zij kent immers het einde van deze geschiedenis.
Volgens muzikaal leider Franck Ollu kenmerkt Dusapin's muziek zich door de lange muzikale lijnen die zijn werk van begin tot eind een dramatische spanning geven. “De samenhang is gegarandeerd door een constante harmonie en het feit dat ritmische elementen nooit de grote lijn of de zangpartijen domineren.”
Pascal Dusapin wordt gerekend tot de belangrijkste levende componisten van Frankrijk. Net als zijn leermeester Iannis Xenakis heeft hij een grote belangstelling voor techniek en wetenschap. Aan de Sorbonne studeerde hij in de jaren zeventig niet alleen kunst en esthetica, maar ook natuurwetenschap. Zijn vroege werken schreef Dusapin nog sterk onder de invloed van Xenakis en de Italiaanse componist Donatoni, maar op den duur ontwikkelde hij een eigen stijl, die zich kenmerkt door een voorliefde voor microtonaliteit, het opeenstapelen van atonale complexen, en variaties van Griekse tetrachorden. Dusapin heeft een uitgesproken voorkeur voor instrumenten die de menselijke stem kunnen imiteren, zoals blazers en strijkers.
Passion werd geproduceerd in opdracht van het Festival d'Aix-en-Provence en ging daar op 29 juni 2008 in première met het Ensemble Modern, sopraan Barbara Hannigan als Lei en bariton Georg Nigl als Lui. Het Holland Festival presenteert een nieuwe versie met dezelfde uitvoerders in een mise-en-espace van festivaldirecteur Pierre Audi.
-
© MarcoBorggreve