Opera in het park: Die Meistersinger von Nürnberg

Nieuwe productie

Oper in drei Aufzügen

In zijn enige komische opera heeft Wagner poëzie en muziek doen versmelten tot een eenheid die zich ontrolt als een ononderbroken voortstromende muziekdramatische dialoog. Het werd een deels op persoonlijke ervaringen berustend zangspel over de liefde van het burgermeisje Eva Pogner en de ridder Walther von Stolzing, die pas met zijn geliefde mag trouwen als hij in een zangtoernooi als winnaar uit de strijd komt. Schoenmaker Hans Sachs is enerzijds een vertegenwoordiger van de oude orde, lid van het meestersgilde; anderzijds staat hij open voor alles wat nieuw is en stimuleert hij de artistieke gaven van de ridder. Daarbij staat het conflict tussen verstokt filisterdom en het ware kunstenaarschap centraal – een conflict dat ook Wagner zelf niet onbekend was. Dat de liefde uiteindelijk overwint, is te danken aan het pleidooi van Sachs, die in zijn slotrede de ‘meesterseer’ looft, een bij uitstek Duitse eer, die men vrij kritisch moet bezien: juist de Meistersinger-finale is immers voor politieke doeleinden misbruikt.

In de hele muziekgeschiedenis heeft geen opera aanleiding gegeven tot zovele verstandige disputen tussen intellectuelen en tot zovele verbale smakeloosheden, zowel van welmenende als van kwaadwillige feuilletonisten.

Claus H. Henneberg

Het verhaal

I

De jonge ridder Walther von Stolzing is verliefd op Eva Pogner. Als hij hoort dat zij de bruid wordt van de winnaar van een zangwedstrijd, besluit Walther mee te doen. Voor het proefzingen legt David, leerling van schoenmaker/dichter Hans Sachs, hem de regels van het prijszingen uit. Stadsgriffier Beckmesser is echter niet blij met een nieuwe rivaal om Eva’s hand. Als ‘scheidsrechter’ van Walthers lied overtuigt hij de meesterzangers ervan dat diens proefzingen gefaald heeft. Alleen Sachs herkent Walthers ware kunstenaarschap.

II

Als Eva hoort dat Walther voor het prijszingen is afgewezen, vraagt zij Sachs om raad en stelt hem voor ook aan de wedstrijd mee te doen. Maar Sachs wijst dit af. Samen met Walther maakt Eva plannen om de stad te ontvluchten. Beckmesser brengt Eva een serenade, maar Sachs maakt hem het zingen onmogelijk door schoenen te repareren, waarbij hamerslagen de fouten in Beckmessers lied aangeven. Het lawaai wekt alle buren en er ontstaat een massale vechtpartij. Als Walther en Eva in het tumult willen vluchten, grijpt Sachs in.

III

Sachs schrijft voor Walther diens droom van de afgelopen nacht op: een lied waarmee Walther toch aan het prijszingen kan meedoen. Beckmesser denkt dat het lied, dat hij bij Sachs ziet liggen, van Sachs’ hand is en eigent het zich heimelijk toe. Verzekerd van de overwinning gaat hij naar de feestweide, waar de handwerksgilden en meesterzangers hun entree maken. Maar Beckmesser verhaspelt de woorden van het lied, zodat allen in lachen uitbarsten. Sachs wil dat een goede zanger dit lied op de juiste melodie zingt. Walther treedt naar voren en wordt na zijn glorieuze zang tot winnaar aangewezen. Maar als hij de Koning David-ketting trots weigert, houdt Sachs hem voor dat de kunst van de meesterzangers in tijden van tegenspoed een symbool is van de oprechte en ware Duitse geest. Allen eren Sachs en de Duitse kunst.