La Chanson de Roland

De Egyptische kunstenaar Wael Shawky (Alexandrië, 1971) keert terug op het Holland Festival met La Chanson de Roland, een grootschalige muziektheatervoorstelling over een van de meest invloedrijke ridderverhalen van Europa en het oudste overgeleverde literaire werk in de

Franse taal. Een heldendicht over een veldslag tussen christenen en moslims, die in mythes is gehuld.

Vorig jaar maakte Shawky veel indruk op het Holland Festival met zijn film Cabaret Crusades: The Secrets of Karbala (2016). Deze vormde het sluitstuk van zijn trilogie over de kruistochten, gezien vanuit Arabisch perspectief en verbeeld in marionettenspel. Eerdere delen waren The Horror Show File (2010) en The Path to Cairo (2012). In contrast met Shawky’s voorgaande werk maakt La Chanson de Roland geen gebruik van poppen en marionetten. Het verhaal wordt verteld door een cast van ruim twintig Fidjeri-zangers uit de oostelijke Golfstaten, die met hun traditionele koorzang, percussie en dans (ontstaan in de werkcultuur van Arabische parelduikers) de voorstelling een bijzondere dimensie geven.

De originele tekst van La Chanson de Roland werd geschreven tussen 1040 en 1115 en kent vele versies. Het lied is gecomponeerd in stanza’s van verschillende lengtes, en het beschrijft een gebeurtenis in het jaar 778. Bij de slag van de Roncesvalles-pas (in de Pyreneeën, tussen Spanje en Frankrijk) wordt de achterhoede van het christelijke leger van Karel de Grote verraden. De Saracenen (een volk dat zich al vroeg tot de Islam had bekeerd) slaan toe. Een overmacht dreigt de christenen neer te slaan, maar de heldhaftige Ridder Roelant – het neefje van Karel de Grote – blaast drie keer hard op zijn hoorn. Vervolgens valt hij dood neer. Karel de Grote snelt terug, en zijn manschappen drijven de moslims het water van de Ebro in. Aldus de mythe. In het verhaal worden diverse conflicten verweven, zoals de botsing van christelijke en heidense / islamitische ideologieën, de contrasten tussen Fransen en Saracenen, en de interne strijd van de hoofdrolspelers die onverenigbare idealen met elkaar proberen te rijmen. Het verhaal bleef enorm populair tot ver in de 14e eeuw.

Meer dan 1000 jaar later vertelt Shawky dit verhaal vanuit het Arabische perspectief. Hij selecteerde de meest cruciale passages en vertaalde ze naar het klassiek Arabisch. Shawky’s La Chanson de Roland bestaat nu uit drie lagen. De eerste wordt gevormd door de poëtische Arabische tekst, en de muzikale compositie en zang van de Fidjeri’s bieden de tweede laag. Deze worden aangevuld met een derde, bijzonder rijke visuele laag, bestaande uit dans, objecten, scenografie, kostuums en kunstvoorwerpen. Het originele decorontwerp is geïnspireerd op Shawky’s eerdere sets voor Cabaret Crusades: The Path to Cairo: prachtige scenografische landschappen, gebaseerd op beroemde Perzische miniaturen.

Door in deze voorstelling het accent te verschuiven van poppen- en marionettenspel naar levende performers, schept Shawky een poëtische live-ervaring, die verwijst naar de eeuwenoude muzikale verteltradities in zowel de westerse en oosterse beschavingen.