Het Holland Festival zet zijn jaarlijkse reis door het traditionele theaterlandschap van het Verre Oosten voort met het Kunqu-stuk De jade haarspeld, een romantische liefdesgeschiedenis in het oude China ten tijde van de Ming dynastie. Dit klassieke werk van toneelschrijver Gao Lian (1527-1609) verhaalt over een jonge student die verliefd wordt op een jonge novice in een klooster. Het stuk wordt verteld volgens de wetten van het Kunqu, ook wel ‘de moeder van het Chinese theater’ genoemd. Verwacht een tot in precisie gechoreografeerde synthese van drama, klucht, opera, ballet, poëzievoordracht en muziek. Met een hoofdrol voor Wei Chunrong, winnares van de Chinese Meihua Prijs en door UNESCO erkend voor haar bijdrage in het promoten van Kunqu.
data
za 11 juni 2011 19:00
zo 12 juni 2011 19:00
informatie
-
Chinees
-
Duur voorstelling niet bekend (zonder pauze)
Kunqu (spreek uit ‘kwin-sju’) is een van de oudste en meest verfijnde nog bestaande vormen van Chinese opera. Met een geschiedenis van meer dan een half millennium geldt Kunqu als de ‘moeder’ van het Chinees theater, waaruit vele andere vormen zijn voortgekomen; maar aan het begin van de twintigste eeuw leidde Kunqu een kwijnend bestaan, en dreigde door het beleid ten tijde van de Culturele Revolutie geheel te verdwijnen. Inmiddels kan Kunqu zich verheugen in een opleving, ook internationaal, en staat deze bijzondere muziektheatervorm sinds 2001 vermeld op de Lijst van Meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid van UNESCO.
De naam ‘Kunqu’, die alleen naar de muzikale component van de kunstvorm verwijst, is een samenstelling: Kun slaat op een plaats (Kunshan, in de Suzhou regio) en qu betekent ‘muziek’. Dit type muziek kan tot de veertiende eeuw getraceerd worden en kreeg zijn definitieve vorm in de zestiende eeuw; in deze periode werden de regels voor onder meer rijm, uitspraak en notatie gestandaardiseerd en vastgelegd. Aan het einde van de zestiende eeuw had Kunqu zich vanuit zijn bakermat, de Suzhou regio, over heel China verspreid, en gold vervolgens tweehonderd jaar lang als de meest prestigieuze vorm van Chinees drama.
Kunqu is een synthese van drama, opera, ballet, poëzievoordracht en muziek, waarop ook oudere vormen van Chinees theater, zoals klucht en acrobatiek, hun invloed hebben gehad; er valt dan ook regelmatig wat te lachen. In een Kunqu-uitvoering wordt ‘recitatief’ afgewisseld met op traditionele melodieën gezongen aria's. Deze gezongen teksten zijn poëzie van hoge kwaliteit. Het recitatief kenmerkt zich door lange uithalen en glissandi. Elk woord en elke frase gaat vergezeld van een gestileerde beweging, onderdeel van een complexe choreografie. Zelfs de meest alledaagse gebaren worden met grote precisie uitgevoerd, op nauwkeurig door muziek en percussie aangegeven momenten. Die hoge mate van stilering is doorgevoerd tot in de kostuums en de zeer sobere aankleding van het toneel. De verschillende roltypen (jonge vrouw, oude man, et cetera) onderscheiden zich sterk in stemgebruik en gestiek. Een Kunqu-uitvoering wordt begeleid door een klein ensemble van 6 tot 10 musici, bestaande uit twee delen: de strijk- en houtblaasinstrumenten (wen-chang), en de percussie (wu-chang). De hoofddrummer is tevens de dirigent van het ensemble.
Synopsis
De jade haarspeld is een liefdesgeschiedenis met goede afloop over de jonge geleerde Pan Bizheng en de taoïstische non Chen Miaochang. Het werk werd gedurende de Ming dynastie geschreven door de toneelschrijver Gao Lian (1527-1609) en behoort tot de Kunqu-canon. Pan is een veelbelovende jongeman, die vanwege een ziekte gedurende de voorbereidingsperiode niet slaagt voor zijn examen. Beschaamd over zijn falen besluit hij niet terug naar huis te gaan, maar naar zijn tante, die moeder-overste is van een klooster. Daar ontmoet hij Chen, een beeldschoon en getalenteerd meisje van goede familie dat in het klooster is getreden nadat ze alles verloren had in een oorlog en nergens anders meer terecht kon. Chen is, met andere woorden, een non uit praktische overwegingen, en in haar borst is het wereldse verlangen naar leven en liefde allesbehalve uitgedoofd. Pan en Chen worden verliefd. Hun geluk is echter van korte duur: Pans tante, de moeder-overste, komt achter hun verhouding. Iets dergelijks is uiteraard een schande voor het klooster, en zij stuurt Pan weg om zijn examen opnieuw af te leggen. Ditmaal slaagt Pan glansrijk en keert terug naar het klooster om te trouwen met Chen.
