Holland Festival Proms: Solar Trilogy

Solar Trilogy

De zon zorgt niet alleen voor het aardse leven, maar vormt ook al eeuwenlang een inspiratiebron voor componisten; van het “Und es ward Licht!” uit Haydns Schöpfung (1798) tot en met Carl Nielsens Helios-ouverture (1903). Met zijn Solar Trilogy (1992-1995) voegt de Deense componist Poul Ruders (1949) een fascinerend werk aan deze traditie toe.

De Solar Trilogy is geschreven voor groot orkest, en omvat drie symfonische gedichten van elk ongeveer twintig minuten die verschillende aspecten van de zon belichten. Ruders’ keuze voor het symfonische gedicht is gewaagd, omdat het genre en zijn belangrijkste vertegenwoordiger, Richard Strauss, onder naoorlogse componisten niet al te goed te boek staan. Het onderstreept zijn artistieke onafhankelijkheid en stilistische veelzijdigheid. In Solar Trilogy komt Strauss af en toe om de hoek kijken, al horen we ook regelmatig atonaal expressionisme of minimalistische klanken. Ruders gebruikt dat scala aan stijlen om een rijkgeschakeerd beeld van de zon te schetsen. 

Het eerste deel, Gong, belicht hoe de zon als een gong in een zandstorm vibreert. De gong komt naar voren in de uitgebreide slagwerksectie, terwijl we de zandstorm terughoren in het onrustige ritme en de vele dissonante samenklanken. Het serene Zenith vormt met zijn romantische harmonieën een groot contrast met Gong, en fungeert als langzaam middendeel. De muziek verklankt de opkomst en ondergang van de zon, waarbij het vooral lijkt te gaan om haar effect op de mens. Corona is geïnspireerd door het beeld van een zonsverduistering, waarbij een cirkel zonnestralen een zwart silhouet omringt. De muziek wordt gekenmerkt door onheilspellende, suizende klanken, en werkt langzaam naar een climax die de doorbraak van zonlicht na afloop van de verduistering laat horen. Die climax bestaat uit een majestueus koraal in de koperblazers, waarin melodieën uit Zenith terugkeren. Toch sluit het stuk met een mysterieus mineurakkoord af. Het typeert Ruders muziek, die niet bang is om te behagen, maar tegelijkertijd nooit plat wordt.