‘Je moet het verleden kennen om de toekomst in te kunnen gaan.’ Zo luidt het motto van Guo Wenjing, één van China’s beroemdste hedendaagse componisten. Speciaal voor het Nieuw Ensemble componeerde hij een kameropera waarin hij de traditionele opera van zijn geboortestreek Sichuan combineert met zijn eigen muziek. De voorstelling begint met een documentaire die Frank Scheffer maakte over het ontstaan en de context van de compositie. Als de beroemde operadiva Shen Tiemei het toneel betreedt, verdwijnt de film letterlijk naar de achtergrond en gaat de voorstelling verder als de opera Si Fan. Terwijl de zangeres in een traditioneel kostuum het oude verhaal vertolkt van een jonge non die hunkert naar een leven met een man buiten het klooster, zet de muziek de razendsnelle ontwikkelingen in China recht tegenover zijn eeuwenoude cultuur: het innerlijke landschap van een fascinerend land. programma
data
di 16 juni 2015 20:30
informatie
-
Mandarijn
-
Duur voorstelling niet bekend (geen pauze)
Het Innerlijke Landschap is een bijzondere dubbelvoorstelling: half Chinese opera, half documentaire. Filmmaker Frank Scheffer, componist Guo Wenjing, dirigent Ed Spanjaard en het Nieuw Ensemble brengen gezamenlijk dit tweeluik rond Guo Wenjing (1956), een van de belangrijkste Chinese componisten van zijn generatie. Met zijn nieuwe opera Si Fan bevraagt Guo Wenjing de rol van de kunstenaar in de snel veranderende Chinese samenleving en wil hij een dialoog op gang brengen tussen eigentijdse westerse muziek en de traditionele opera van de Chinese provincie Sichuan.
Het Innerlijk Landschap vormt een mooi complement met een andere Holland Festivalvoorstelling van deze jaargang, het muziektheaterwerk As Big As The Sky van de Nederlandse componist/regisseur Arnoud Noordegraaf met decors van de beroemde Chinese kunstenaar Ai Weiwei. In het geval van Het Innerlijke Landschap zijn de nationale rollen omgedraaid: de nieuwe compositie van Guo Wenjing wordt begeleid door filmbeelden van de filmmaker Frank Scheffer.
In het eerste gedeelte van Het Innerlijke Landschap wordt de gelijknamige documentaire van Scheffer over Guo Wenjing en de Sichuan opera vertoond. Tijdens de vertoning zorgt het Nieuw Ensemble voor live muziek; de documentaire wordt geprojecteerd op een half doorzichtig scherm, waarachter de musici zichtbaar zijn. Na afloop van de documentaire verdwijnt het scherm voor het tweede gedeelte van de voorstelling, waarin het Nieuw Ensemble met operadiva Shen Tiemei Si Fan van Wenjing, waaraan hij in de film nog werkte, in wereldpremière brengt.
Guo Wenjing (1956) is afkomstig uit de bergachtige provincie Sichuan. In 1978 was Guo een van de honderd studenten die uit 17.000 aanmeldingen werden geselecteerd voor toelating tot het heropende Centrale Conservatorium van Beijing. Veel van zijn klasgenoten, onder wie de bekende Tan Dun, vertrokken na het behalen van hun diploma naar het westen. Guo, een uitzondering, keerde juist terug naar de provincie. Achteraf stelt hij vast dat zijn terugkeer naar Sichuan en zijn intensieve omgang met de traditionele muziek van die regio zijn werk sterk beïnvloed en gevormd hebben; bovendien was hij op deze manier gevrijwaard van allerlei tijdrovende baantjes aan het conservatorium, waarin zijn in Beijng gebleven medestudenten dikwijls verstrikt raakten, en had hij veel gelegenheid om te componeren. Vanwege zijn verbondenheid met zijn vaderland werd Guo’s muziek uitgekozen voor de openingsceremonie van de Olympische Spelen 2008. Joël Bons, de artistiek leider van het Nieuw Ensemble, kwam Guo in 1988 op het spoor; Guo’s werk door het Nieuw Ensemble klonk hier voor het eerst in 1991. In het Holland Festival van 1994 bracht het Nieuw Ensemble zijn opera Wolvendorp in première.
Guo heeft de kameropera Si Fan geconcipieerd zónder libretto. In plaats daarvan vroeg hij Shen Tiemei, de grootste ster van de Sichuan opera, om een aantal van haar favoriete passages uit de traditie te kiezen. Die oude fragmenten, waarin vaak krachtige vrouwen een grote rol spelen, heeft Guo vervolgens gecontrasteerd met zijn eigen moderne idioom. Een van de gevolgen van de snelle veranderingen in China is het verdwijnen van allerlei traditionele muziekvormen; sommige varianten van de Chinese opera hebben een commerciële vorm gevonden en leven op die manier voort, andere worden alleen nog op amateuristisch niveau uitgevoerd door boeren op het platteland. Guo zegt over die ontwikkelingen: ‘Je moet terug durven kijken om in staat te zijn vooruit te kijken.’
Scheffers documentaire geeft een beeld van de tegenstellingen die het leven in het huidige China beheersen: traditionele cultuur versus moderne werkelijkheid, stad versus platteland, Oost versus West. Zulke tegenstellingen keren ook terug in de vorm van de film, die Scheffer heeft opgebouwd uit drie kringen. De binnenste kring staat voor de werkelijkheid van Guo in het heden, zijn leven als componist en docent in Beijing. De tweede kring bestaat uit het platteland en de provinciehoofdstad Chongqing, met het verhaal van de Sichuan opera en zangeres Shen Tiemei. De buitenste kring is de meest poëtische, waar de verbeelding een plek krijgt. Hier ziet men de indrukwekkende natuur én de eeuwenoude folklore van Sichuan.
Guo’s kleurrijke, intuïtief klinkende muziek is wel in verband gebracht met de imposante natuur van zijn geboortestreek, maar Guo benadrukt dat zijn werk geen figuratieve klankschildering is; de kleuren die hij opwekt in zijn partituur drukken niet de bergen, maar de ziel van de bewoners van Sichuan uit. Guo: ‘Mijn muziek gaat over het innerlijke landschap.’
