Fremdkörper

Waar bevindt zich ergens jouw bewustzijn? Dat lijkt misschien een makkelijke vraag, maar het antwoord is niet zo eenduidig. Want als het in je hoofd zit, waar bevindt het zich dan als je slaapt? Het zijn vragen die performanceduo Boogaerdt/VanderSchoot bezighouden. En dan zijn ze vooral geïnteresseerd in de overgangsgebieden waar bewust en onbewust door elkaar heen lopen. Want, zeggen ze: ‘Als je die onbewuste overgangen leert kennen, dan kun je misschien meer controle krijgen over de werkelijkheid.’ 

Met de titel Fremdkörper, wat ‘vreemde entiteit’ of ‘indringer’ betekent, verwijst het duo naar de belangrijke rol van het lichaam in hun werk, en tegelijkertijd naar de moeilijk te doorgronden besturing daarvan. Daar bovenop vormt 'indringer' corona een aanleiding om te streven naar gemeenschappelijke genezing. Nu mensen soms alleen nog uit een hoofd op een beeldscherm lijken te bestaan, gaan ze op zoek naar een manier om mensen weer terug in gezond contact te brengen met zichzelf, met hun eigen lijf en met de wereld om hen heen. Slaaptempels Ze ontdekten de rituele praktijken van oud-Griekse filosofen en mystici zoals Parmenides en Pythagoras. Geleerden hielden slaapbijeenkomsten in speciale tempels, met de bedoeling om belangrijke informatie uit het onderbewuste op te halen. Dat ging bijvoorbeeld over gezondheid en genezing. Daarbij gebruikten zij allerlei rituelen en voorwerpen met symbolische waarde, zoals dierenhuiden. Boogaerdt en Van der Schoot stellen voor om die oud-Griekse praktijk van de tempelslaap te hergebruiken om de maatschappij opnieuw uit te vinden. Met hun wetenschappen stonden deze filosofen immers aan de basis van de hedendaagse westerse maatschappij. Onderdeel van een groep Om beter voor de wereld te kunnen zorgen, moet de mens zich bewust worden van zijn eigen rol als onderdeel van de aarde, betogen Boogaerdt en Van der Schoot. Maar dat is niet makkelijk. ‘Eenheid voelen met de wereld, juist nu die zo gefragmenteerd lijkt, dat kost veel inlevingsvermogen’, menen ze. Zij willen met hun werk een houvast geven om die eenheid toch te voelen, zodat mensen, die zich tijdens deze pandemie afzonderen en soms alleen nog digitaal contact met anderen hebben, zich ook weer deel voelen van iets groters, van een groep. De aanwezigheid van de bezoekers tussen ademende poppen geeft de ervaring omringd te zijn door mensen. Maar dat gevoel van verbinding ontstaat ook binnen het eigen lichaam, is het idee. Juist door collectief op een soort verkenningsreis te gaan, ieder in het eigen onderbewuste, blijken mensen niet zo veel van elkaar te verschillen. Ontdekkingstocht Het is typerend voor het werk van Boogaerdt en Van der Schoot dat zij het publiek daarin betrekken. Of dat nu actief is of passief, zoals in Fremdkörper. Altijd zoekt het duo naar manieren om mensen zelf iets te laten ontdekken. In plaats van ze aan de hand mee te nemen, wordt een ontdekkingstocht aangeboden. Zodat ze die vraag waar zich het menselijk bewustzijn bevindt, en waar dat wordt aangestuurd, zelf kunnen onderzoeken. Installatie en ceremonie Ook geeft het duo hun publiek altijd veel keuzevrijheid en een eigen verantwoordelijkheid. Dat is meteen de reden dat ze hun werk zowel als installatie en als ceremonie presenteren. Op die manier kunnen de toeschouwers zelf bepalen hoelang ze blijven en waar ze hun aandacht precies op richten. Voor het publiek dat voor de ceremonie kiest, zijn er iets meer handvatten, maar ook hier zijn het niet de performers die een ervaring aanbieden. Het zijn de toeschouwers zelf die – onder begeleiding van de performers – hun eigen ervaring creëren. Dat dit bij sommige toeschouwers irritatie opwekt, is geen probleem. Het is namelijk voorbij die weerstand waar de werkelijke bedoeling van het werk wordt gevonden.