Electro Symphonic Orchestra

‘Ik wil herdefiniëren wat een klassieke concertzaal is en doet. Wat is een orkest precies? Waarom worden instrumenten versterkt? Ik wil spelen met de conventies van die concertzaal in Het Concertgebouw. En daarnaast is het natuurlijk megavet om zo’n stuk op die legendarische plek te spelen.’

Aldus de Nederlandse componist en multi-instrumentalist Colin Benders. Op Holland Festival 2018 presenteerde Benders zijn Electro Symphonic Orchestra voor het eerst aan publiek. In plaats van orkestleden met ieder hun eigen instrument stonden op het podium van de kleine zaal in Het Concertgebouw tientallen modulaire synthesizers opgesteld. Elk met een eigen geluid, klankkleur en geluidsbron. Benders zelf stond ervoor en ‘dirigeerde’ tijdens een zeven uur durende marathonsessie zijn elektronische orkest vanachter een desk vol knoppen en schuifjes. Improviserend en de clichés van de techno schuwend liet hij horen waar zijn uitvinding toe in staat is: het oplossen van de grenzen tussen eigentijdse en elektronische muziek.

Deze succesvolle pilot in de kleine zaal van Het Concertgebouw was voor Benders naar eigen zeggen: ‘een tool om de mogelijkheden van zo’n orkest te ontdekken’. De volgende stap is om een volwaardige compositie te schrijven en uitvoeren voor zijn Electro Symphonic Orchestra. Deze is 22 juni te horen in de grote zaal van Het Concertgebouw.

Als Kyteman toonde Benders zich tien jaar geleden al een vernieuwer. Met zijn hiphoporkesten liet hij iets horen dat nog niet bestond en vergaarde hij bovendien veel succes. Hij speelde op festivals als Oerol, North Sea Jazz, Lowlands en Pinkpop en won de Popprijs 2009. Hij toonde lef door op het hoogtepunt van dit succes te stoppen en het roer volledig om te gooien. Hij ruilde zijn trompet in voor de analoge modulaire synthesizer en maakte de overstap naar elektronische muziek. Wederom met succes. In 2014 opende hij de deuren van Kytopia in het voormalige pand van Tivoli in Utrecht. Vanuit deze studio werkt hij sindsdien onder zijn eigen naam aan een nieuw oeuvre waarin de modulaire synthesizer centraal staat. Lange nachtelijke jamsessies worden live gestreamd op zijn website. Hij verscheen op verschillende grote dancefestivals, zoals ADE en Awakenings.

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Benders begon toch weer na te denken over een orkest. Dit keer bestaande uit modulaire synthesizers. Zijn denken over dit Electro Symphonic Orchestra raakte in een stroomversnelling tijdens een bezoek aan het Holland Festival in 2017. In 2018 was het zover, hij stond in Het Concertgebouw met zijn synthesizerorkest. Benders toonde zich wederom de vernieuwer die hij is door tijdens zijn vele uren durende sessie een muzikale reis te maken langs verschillende klanken, geluiden en dynamieken. Hij heeft tijdens deze sessie veel ervaring opgedaan met het nieuwe instrumentarium. Benders: ‘Als twee klanken fysiek in de ruimte van de zaal botsen, geeft dat heel ander resultaat dan wanneer je ze eerst elektronisch mixt.’

Met zijn compositie Electro Symphonic Orchestra breekt Colin Benders de wall-of-sound open die zo gangbaar is voor elektronische concerten (denk aan de banaanvormige luidsprekers die je kan terugvinden op de meeste grotere evenementen). Door (de geluidsbronnen van) zijn synthesizers ruimtelijk op te stellen maakt Colin Benders elektronische muziek met de transparantie, de dynamiek en de expressiviteit van een klassiek, symfonisch orkest.

Het Holland Festival geeft Benders deze compositieopdracht niet toevallig in het jaar waarin aus LICHT van Karlheinz Stockhausen geprogrammeerd staat. Stockhausen is een van de oervaders van de elektronische muziek. Ook hij experimenteerde meer dan vijftig jaar geleden al met ruimtelijke opstellingen en andere manieren om elektronica een plek te geven in het muzikale vocabulaire. Het Holland Festival heeft een traditie van vernieuwing. De verbinding van en kruisbestuiving tussen eigentijdse en elektronische muziek is daarbij een terugkerend onderwerp. Colin Benders opereert met zijn Electro Symphonic Orchestra in precies dat gebied.