Die ersten Menschen

Rudi Stephan Een tragisch gevoel van onvervuldheid hangt over Rudi Stephans (1887-1915) artistieke prestaties. De Duitse componist was net 28 jaar oud toen hij in de Eerste Wereldoorlog aan het front stierf. Hij had zojuist zijn eerste opera Die ersten Menschen voltooid, die pas na zijn overlijden in wereldpremière zou gaan. Veel werk over en van Stephan raakte verloren in de twee oorlogen. Het weinige materiaal dat van hem bewaard bleef, geeft blijk van zijn uitgesproken eigen muzikale taal. Dit doet vermoeden dat hij in een langer leven zijn stempel had kunnen drukken op de ontwikkeling van de klassieke muziek van zijn tijd. Die ersten Menschen is zeer weinig op het podium gebracht; in 1988 vond de laatste enscenering van het werk plaats.

Eindelijk wordt dit meesterwerk weer gepresenteerd in deze nieuwe productie van De Nationale Opera. Het Koninklijk Concertgebouworkest, dat reeds eerder orkestraal werk van Stephan speelde, kijkt ernaar uit om deze rijke operapartituur van Stephan uit te voeren. De muzikale leiding is in handen van François-Xavier Roth, die met deze uitvoering zijn debuut bij De Nationale Opera maakt. Erotisches Mysterium De Duitse auteur Otto Borngräber (1874-1916) gaf aan zijn libretto, gebaseerd op een toneelstuk van eigen hand, de ondertitel Erotisches Mysterium mee. In zijn symbolenrijke interpretatie van het Bijbelverhaal liet hij zich duidelijk inspireren door de psychoanalyse die in zijn tijd hoogtij vierde – Freud klinkt op de achtergrond mee. Borngräber laat zien hoe de oerfamilie verscheurd wordt door de spanning tussen de seksuele drift en het gretige leven enerzijds en een aan het geestelijke gewijde leven anderzijds. Twee broers die in de enge kring van de familie voor twee totaal verschillende levensopvattingen staan.De erotische en incestueuze inslag van het verhaal deed veel stof opwaaien bij de opvoering van het toneelstuk en leidde tot ingrepen van de censuur. Calixto Bieito Met zijn regie van Die ersten Menschen zal de Spaanse theater- en operaregisseur Calixto Bieito zijn debuut maken bij De Nationale Opera in een op de coronasituatie toegesneden productie. Bieito werd bekend om zijn radicale en aangrijpende interpretaties van klassieke opera’s. Zijn werk kenmerkt zich door een sterk fysieke, beeldende en confronterende theatertaal. In zijn onderzoek naar de donkerste kanten van het menselijke verlangen, kruipen Bieito’s ensceneringen steeds onder de huid. Met een cast van vier topzangers én toneelpersoonlijkheden die naar De Nationale Opera terugkeren, belooft deze productie een spannende ‘Ausgrabung’ te worden. Bieito was eerder te gast in het Holland Festival met zijn werk The String Quartet’s Guide to Sex and Anxiety (2018).