Circo Ambulante

Het Russische Theatre of Nations keert terug naar het Holland Festival. In 2010 was dit theatergezelschap te zien met de voorstelling Shukshin’s Stories, gebaseerd op de verhalen van schrijver Vasily Shukshin. Dit jaar komt de groep met de voorstelling Circo Ambulante, geschreven en geregisseerd door Andrej Moguchiy in samenwerking met ontwerper en performancekunstenaar Maxim Isaev.

 

De bekroonde Sint-Petersburgse regisseur Moguchiy (1961) staat bekend vanwege zijn experimentele gebruik van de theaterruimte en liefde voor surreële werelden vol stil spel, bevolkt door verminkten, zwervers, dwergen, reuzen op stelten, poppenspel en veel vuurwerk. Puur absurdisme in de Sint-Petersburgse traditie van schrijver Nikolaj Gogol. Op verzoek van actrice Liya Akhedzhakova, een beroemde Russische comédienne en uitgesproken dissident, kwam Moguchiy naar Moskou voor een regie bij Theatre of Nations. Het resultaat is Circo Ambulante. Een subtiele kritiek op de huidige staat van het Russische theater, dat hevig wordt gesubsidieerd door Vladimir Poetin en consorten. Iets wat overigens ook geldt voor het Theatre of Nations. Circo Ambulante gaat over het huidige Rusland, aldus Moguchiy. Maar hij houdt zich bezig met kunst, niet met politiek. Zijn methodes voor expressie zijn nooit expliciet politiek geladen. Meer poëtisch, visueel en abstract.

 

De absurdistische voorstelling Circo Ambulante is losjes geïnspireerd op het beroemde verhaal van Don Quichot van Miguel de Cervantes; de dwaas die ten strijde trekt tegen windmolens. Moguchiy en Isaev stortten zich op het merkwaardige fenomeen van het Quichotisme: waarom onderneemt iemand hoogdravende projecten, die in de ogen van buitenstaanders als volkomen waanzinnig overkomen? Het antwoord van Moguchiy en Isaev is even simpel als raadselachtig: vanwege de liefde. In dit geval de liefde tussen de personages Maria en Anton, gespeeld door Liya Akhedzhakova en Albert Filozov.

 

Het verhaal speelt zich af op een afgelegen vulkanisch eilandje. Hier staat een oude staalfabriek, al jaren buiten bedrijf na de sluiting van de mijnen. De economie draait nog uitsluitend op de vleesindustrie, die stierenballen levert voor de export. De stierenkarkassen worden in de oceaan gegooid als voer voor de vele haaien, de rijken zijn allang per vliegtuig gevlucht, en het eiland wordt geteisterd door regenstormen en orkanen. De Grote Leider en de Politiecommissaris maken de dienst uit. Ooit had het eiland een succesvolle circusgroep, maar die heeft moeten plaatsmaken voor de Nationale Vlooienmarkt. Na een bezoek aan een verre eilandengroep besluit de Grote Leider het circus nieuw leven in te blazen om meer werkgelegenheid te creëren. De Nationale Vlooienmarkt wordt opgeheven en in de krater van een uitgedoofde vulkaan wordt een nieuwe circusgroep uit de grond gestampt. Er worden audities gehouden en de nieuwe acteurs wordt een goed salaris met allerlei voordelen geboden. Een nieuw nationaal ideaal komt tot leven. De Grote Leider heeft grote ambities: zijn eiland moet het Wereldcentrum voor Clownerie worden.

 

Dit verhaal van Moguchiy en Isaev is een gewaagde vlucht van de verbeelding waarbij werkelijkheid en fantasie samenvloeien, net als het buitengewone en het alledaagse. Herkenbaar als, en tegelijkertijd ook het tegenovergestelde van, de wereld waarin we leven. Circo Ambulante is geen conventioneel toneelstuk, aldus Moguchiy. “We hebben een enorme hoeveelheid materiaal verzameld en verzonnen. Daarmee is zoveel kennis over onze personages bijeengebracht dat het verhaal bijna uit zichzelf kon ontstaan.” Voor Moguchiy was de leidraad in het verhaal de overeenkomsten tussen de rol van Maria en het beroemde personage van Don Quichot. Moguchiy: “Maar wat zijn die overeenkomsten? Om die vraag te kunnen beantwoorden, kwamen we op het idee om een circuselement aan het verhaal toe te voegen.”

 

Het werk kwam organisch tot stand als een performance met een immens en grotesk decor, gemaakt door Isaev, en een lichtontwerp van Alexandr Sivaev. Moguchiy: “Deze voorstelling is het resultaat van een collectief proces van creatieve wisselwerking. Ook de intuïtie van de acteurs bleek essentieel om bepaalde situaties in het verhaal op te lossen. Dat gebeurde vaak op een wijze die je nooit zelf had kunnen bedenken. Daarom heeft de collectieve werkwijze altijd mijn voorkeur.”

 

Moguchiy blijft gefascineerd door het thema van het Quichotisme. “Is het een ziekte, een soort krankzinnigheid? Of is het een noodzakelijk deel van de menselijke ziel? Wat drijft de mens om dingen te ondernemen die volledig tegen de ratio in gaan? Op deze momenten ontstaat een botsing tussen de mens en samenleving, zeker wanneer een ‘waanzinnige’ erin slaagt om de massa’s te inspireren om hem in zijn ideeën te volgen. Is dat een goede of een slechte zaak? Ik weet het niet. Dat wil ik in Circo Ambulante.

tekst Andrej Moguchiy, Maxim Isaev regie Andrej Moguchiy toneelbeeld Maxim Isaev licht Alexander Sivaev muziek DJ Pestel geluidsontwerp DJ Pestel geluidsregie Evgeny Lastochkin opname Sergei Kozhukhov, Yevgeniya Shirokova video Konstantin Shepanovsky animatie Masha Nebesnaya, Zhenya Isaeva assistent kostuums Irina Dolgova cast Ilias Tameev, Liya Akhedzhakova, Alexandr Stroev, Nikita Policeimako, Tatiana Parshina, Anna Gusarova, Kirill Byrkin, Arina Marakulina, Natalia Pavlenkova, Olga Lapshina, Vladimir Eremin, Richard Bondarev, Albert Filozov, Alexey Ingelevich productie Theatre of Nations