Cion; Requiem of Ravel’s Bolero

Toloki is een rouwer van beroep in een grote, gewelddadige stad in Zuid-Afrika. Tegen betaling biedt hij troost aan families die het slachtoffer zijn geworden van geweld, rassenhaat en armoede. Toloki – hoofdpersoon in de romans Ways of Dying (1995) en Cion (2007) van auteur Zakes Mda – komt tot leven in de dansvoorstelling Cion; Requiem of Ravel’s Bolero van de internationaal gelauwerde danser-choreograaf Gregory Maqoma. Met Toloki als inspiratie en acht dansers uit zijn Vuyani Dance Theatre, buigt Maqoma zich over de donkere geschiedenis van zijn geboorteland. Als voorstudie voor Cion maakte Maqoma Requiem Request bij William Kentridges The Centre for the Less Good Idea, te zien in theater Frascati. Hierin gebruikte Maqoma de Bolero als muzikale inspiratie. Over Beautiful Me, de solovoorstelling van Maqoma eerder in het festival: 'Wat een geweldige performer is Maqoma toch. (...) Maqoma legt een heldere verbinding tussen zijn wortels in Afrika, zijn artisiteke wereldreis, en het (...) publiek in Amsterdam. Dat wordt uitzien naar Cion; Requiem of Ravel’s Bolero.' - de Volkskrant ★★★★ 'Wonderschone zoektocht naar eigenheid in dialoog met de wereld.' - Theaterkrant.nl download het programmaboek download de liedteksten

In 1995 verwerkt de Zuid-Afrikaanse auteur Zakes Mda het geweld en de vele doden tijdens de transitie in Zuid-Afrika in zijn roman Ways of Dying. Mda, die dan al jaren in de Verenigde Staten woont en werkt,

creëert in zijn roman het personage Toloki, een professionele rouwer, die van begrafenis naar begrafenis reist om troost te bieden aan de getroffen families. Ruim tien jaar later keert Toloki terug in Mda’s roman Cion. Hij is in de Verenigde Staten terechtgekomen, vanwege ‘het gebrek aan interessante doden in Zuid-Afrika, dat nu een stabiele maatschappij is geworden.’ Toloki wordt opgenomen in een familie, nakomelingen van weggelopen slaven, en ontrafelt in het jaar dat hij daar woont hun verborgen geschiedenis.

In zijn voorstelling Cion; Requiem of Ravel’s Bolero gebruikt Maqoma het personage van de professionele rouwer om zich te verhouden tot de recente geschiedenis van zijn geboorteland. Door de ontwikkelingen daar – en door de politieke dynamiek in de wereld – wordt in Maqoma’s optiek iedereen een professionele rouwer. In zijn interpretatie van Toloki ontdekt deze de dood opnieuw in een moderne context, in een wereld waarin de dood geen natuurlijk verschijnsel is, maar door anderen veroorzaakt wordt: ‘We rouwen om de dood door de dood te creëren’. Zoals anderen hashtags gebruiken, is kunst voor Maqoma de manier om commentaar te leveren op hoe we als mensen met elkaar omgaan. Tegelijk is het een optimistisch werk, dat ingaat tegen die duistere wolk en de hoop geeft dat menselijkheid nog altijd bestaat, ook in onze donkerste tijden, aldus Maqoma.

Niet alleen de boeken van Zakes Mda, maar ook het werk van de Franse componist Maurice Ravel vormt een inspiratiebron voor Maqoma. Al eerder gebruikte hij Ravels bekendste compositie, de Bolero, in Requiem Request, een werk dat hij in William Kentridges The Centre of the Less Good Idea ontwikkelde en dat nu ook in dit festival te zien is. Voor Maqoma voelt dit muziekstuk heel Afikaans aan, door de structuur die simpel en tegelijk indringend en beklemmend is. Om dat Afrikaanse karakter te benadrukken is in Cion; Requiem of Ravel’s Bolero de klassieke instrumentatie geschrapt en zijn stemmen, zang en kerkliederen toegevoegd, die door een koor van isicathamiya zangers wordt vertolkt. Isicathamiya is een harmonieuze zangstijl die onder Zoeloes is ontstaan. De stijl is nog het best te vergelijken met a capella. Isicathamiya ontstond als reactie op de krachtige en heftigere Mbube-zangstijl. De naam verwijst ook naar de strak gechoreografeerde dansbewegingen die de zangers maken.

De bewerking van de muziek tilt de choreografie naar een plek van liefde en haat, een gevecht om te overleven en legt een verbinding met de overledenen, zoals eerder de professionele rouwer deed. In Maqoma’s woorden: ‘Het Requiem of Ravel’s Bolero is onze healing, het lied voor de overleden zielen, om een moment stil te staan en na te denken over het leven en wat het betekent. Heel misschien kunnen we dan het leven weer op waarde schatten.’

Lees minder

Credits

concept, choreografie, dans Gregory Maqoma supporting movement analyst, dramaturgie Shanell Winlock repetitie-assistent Lulu Mlangeni muzikale leiding, compositie Nhlanhla Mahlangu assistent compositie Xolisile Bongwana kostuums BlackCoffee toneelbeeld, technische leiding Olivier Hauser licht Mannie Manim props Wesley Mabizela geluid Ntuthuko Mbuyazi stagiaire geluid Katleho Mokgothu dansers Otto Andile Nhlapo, Roseline Wilkens, Thulisile Binda, Smangaliso Ngwenya, Katleho Lekhula, Itumeleng Tsoeu, Lungile Mahlangu, Ernest Balene, Nathan Botha musici Thabang Mkhwanazi, Sbusiso Shozi, Simphiwe Bonongo, Xolisile Bongwana productie Vuyani Dance Theatre coproducent The Market Theatre ondersteund door The National Lotteries Commission media partner Creative Feel media sponsor Kaya FM auteur van Cion Zakes Mda

data

informatie

gerelateerd

Afropean

Listening Party: Eddy de Clercq

Credits