You are my destiny

Waar ligt de zwakte van een verkrachter, kan een vrouw naar haar aanrander verlangen, hoe worden we door wet en moraal gemuilkorfd in het uitleven van onze verlangens? De Catalaanse schrijfster, regisseuse en performancekunstenares Angélica Liddell betreedt in You are my destiny (Lo stupro di Lucrezia) het ondoorgrondelijke en soms hachelijke terrein van de passie in haar verkenning van het antieke verhaal over de verkrachting van Lucrezia.

Voor You are my destiny (Lo stupro di Lucrezia) baseert Angélica Liddell zich op het antieke verhaal over Lucrezia, opgetekend door Titus Livius en Ovidius. Nadat Lucrezia, de vrouw van de Etruskische generaal Collatinus, is verkracht door Tarquinius, de zoon van de koning, pleegt ze zelfmoord om haar eer te redden. Dit ontketent in haar familie een opstand tegen de monarchie die leidt tot de stichting van de republiek Rome. De mythe inspireerde door de eeuwen heen tal van kunstenaars, van Shakespeare tot de schilders Titaan en Rembrandt en de componisten Händel en Britten. Nu treedt de niet onomstreden Angélica Liddell in hun voetsporen. Maar bij haar gaat het niet om de politieke twist (het omverwerpen van het tirannieke koningshuis), zoals bij de Romeinen, of om de zelfmoord als daad van huwelijkstrouw, zoals in Shakespeares sonnet The Rape of Lucrece. En ook ‘de underdogpositie van de vrouw ten opzichte van de ongecontroleerde lusten van de man’, zoals het verhaal recent vaak wordt geïnterpreteerd, interesseert haar niet.

Bewust kiest Liddell ervoor het verhaal te interpreteren vanuit het onbeteugelde verlangen dat Tarquinius ertoe heeft gedreven Lucrezia, een anders vrouw, te verkrachten. En ook Lucrezia lijdt in haar interpretatie onder een seksuele gulzigheid die ze niet kan beleven, bekneld als ze is in haar huwelijk en in ‘het leven zoals het hoort’. Het offer in Liddells versie – de zelfmoord – komt niet in de plaats van de liefde maar is eerder de uitdrukking ervan. Haar voorstelling zoekt niet naar een morele of wettelijke betekenis, maar benadert het verhaal vanuit het menselijke driftleven dat ten grondslag ligt aan seksuele uitspattingen als deze. Gedurfd betreedt ze het grensvlak tussen verlangen en pijn. Want de stuiptrekkingen van de ziel hebben volgens haar niets te maken met recht of onrecht; zwakheid is eigen aan de menselijke natuur en vleselijke driften en de behoefte aan liefde vinden los van elke wetgeving en moraal hun weg. In You are my destiny ontmoeten verkrachter Tarquinius en zelfmoordenaarster Lucrezia elkaar dan ook opnieuw in de hel, waar ze een liefdesrelatie aangaan en rebelleren tegen de holle en oppervlakkige eis van deugdzaamheid en politieke correctheid die op aarde heerst en die het hun onmogelijk maakt hun verlangens uit te leven.

De voorstelling wordt gespeeld door twaalf jonge mannen (7 Italianen, 4 Spanjaarden en een Nederlander), een Oekraïens zangtrio, Liddells vaste actrice Lola Jiménez en Liddell zelf. Ook 10 kinderen doen mee. Liddell ontmoette de Italiaanse en Spaanse mannen bij een Shakespeare-workshop die ze gaf tijdens de Biënnale van Venetië in 2013 en nam hen direct op in haar cast. Tijdens datzelfde bezoek aan Venetië trof ze aan de voet van de Rialtobrug de drie zingende mannen uit Oekraïne. Hun Oekraïense rituele gezang, die veelal bij een huwelijk of uitvaart gezongen worden, ondersteunt de kwellingen die Tarquinius en Lucrezia doormaken. In de voorstelling horen we ook Händels Cantata la Lucrezia, daartegenover klinkt Paul Anka’s You are my destiny. Venetië, de stad waar de kiem voor de voorstelling werd gelegd, heeft een belangrijke rol gekregen in de productie, onder andere verbeeld door een gouden dogepaleis in het decor. Kerkelijke miniaturen uit de veertiende en vijftiende eeuw symboliseren de menselijke zoektocht naar het sacrale.

Zoals van al het werk van Liddell spat ook van You are my destiny de opwinding af die haar grenzeloze engagement uitdrukt. Haar stukken, geschreven in wreed-poëtische taal, leggen de vinger op de pijnpunten van onze maatschappij, waar verboden hartstochten en politiek incorrecte haatgevoelens moeten worden weggemoffeld. Niets daarvan bij Liddell; haar toneel is een vrijplaats waar kunstenaars hun demonen kunnen loslaten en alles vrijuit kunnen bespreken, zoals nergens daarbuiten.