Nu alle grote opera’s van Wagner bij De Nederlandse Opera zijn opgevoerd, is het tijd voor een opera over de Duitse componist zelf. Componist Jonathan Harvey en librettist Jean-Claude Carrière herschreven samen de geschiedenis van Die Sieger, een onvoltooide opera van Wagner, en verwerkten de laatste uren voor zijn dood in het verhaal van de opera. Die Sieger is een drama over de liefde tussen Prakriti en de bedelmonnik Ananda, gebaseerd op het boeddhisme. Twee culturen ontmoeten elkaar: de westerse, rationele opvatting dat kennis door emotionele ervaring moet worden verworven, en de oosterse gedachte dat verlossing alleen gevonden kan worden door zich van vreugde én leed te bevrijden. De verschillen tussen beide werelden worden op contrastrijke wijze op het toneel gebracht.
data
wo 6 juni 2007 22:00
vr 8 juni 2007 22:00
za 9 juni 2007 22:00
ma 11 juni 2007 22:00
di 12 juni 2007 22:00
wo 13 juni 2007 22:00
informatie
-
Engels
-
Duur voorstelling niet bekend (zonder pauze)
Wagner Dream
In 1854 las Wagner voor het eerst Schopenhauers Die Welt als Wille und Vorstellung. Volgens eigen zeggen opende dit boek zijn ogen. ‘Nu pas begreep ik mijn eigen Wotan’, schreef hij later in zijn biografie. Gestimuleerd door Schopenhauers visie begon Wagner aan een intensieve studie van India, en in het bijzonder de legendes en leringen van de Boeddha. De volgende winter verdiepte Wagner zich in Eugène Burnoufs Introduction à l'Histoire du Buddhisme Indien. De verhalen in dit boek inspireerden hem tot het schrijven van een nieuw muziekdrama. In 1956, tussen het componeren van Siegfried en Die Walküre, begon Wagner aan een opzet van Die Sieger, een drama over de liefde tussen Prakriti en de bedelmonnik Ananda. Verder dan een eerste opzet kwam Wagner niet, hoewel hij een aantal elementen van Die Sieger integreerde in Parsifal.
Jonathan Harvey en Jean-Claude Carrière herschreven samen de geschiedenis van Die Sieger. In hun Wagner Dream probeert Wagner aan het eind van zijn leven alsnog zijn opera over Prakriti af te maken. Tijdens het componeren krijgt Wagner echter een hartaanval, en verliest het bewustzijn. Het gerinkel van het belletje, bedoeld om de bediening te waarschuwen, transformeert in de diepe dreun van een gong. In het schemergebied tussen leven en dood wordt Wagner bijgestaan door Vairochana, een boeddhistische monnik, die hem gerust probeert te stellen. Wagner wil echter voor hij sterft zijn opera afmaken. Hierop neemt Vairochana hem mee naar een armoedige herberg, de plaats waar Ananda en Prakriti elkaar voor het eerst zien. De twee worden verliefd, maar omdat Ananda een volgeling van Boeddha is, kunnen zij niet als man en vrouw samenleven. Na enig wikken en wegen besluit Prakriti als eerste vrouw toe te treden tot de orde van de Boeddha, om zo toch dicht bij haar geliefde te kunnen zijn. Nadat Wagner zijn werk heeft gezien komt hij nog even bij, draagt de grotendeels ongeschreven opera op aan Cosima en sterft.
Het verhaal van Wagner Dream, met de scherpe contrasten tussen de Westerse en Boeddhistische elementen, was Jonathan Harvey op het lijf geschreven. Hij bestudeerde vele stijlperioden uit de Westerse muziek, van de vroege polyfonie tot aan de negentiende- en twintigste-eeuwse muziek. Ook maakte Harvey een grondige studie van Wagners gedachten over het Boeddhisme. Het verhaal van Prakriti is dan ook, hoewel uitgebreid, trouw gebleven aan de oorspronkelijke opzet van Wagner.
Na het visioen van Prakriti gaan alle acteurs uit Die Sieger af. Alleen de Boeddha en Vairochana blijven in de kamer, onzichtbaar voor Wagners familieleden. Zij vragen Wagner of hij nu klaar is om zijn laatste keuze te maken. Wagner gaat nog één keer tekeer, stellend dat het werk dat hij zag niet van hem is, omdat zijn Prakriti sterker zou zijn geweest. In een onbeheerst moment gooit hij een glas water om, over de half afgemaakte partituur van Die Sieger. Dan bedaart hij, draagt met zijn laatste adem zijn werk op aan Cosima, en volgt Vairochana naar het licht.
Naast deze opera brengen het Asko Ensemble en het Schönberg Ensemble onder leiding van Ed Spanjaard zes werken van Jonathan Harvey ten gehore. Muziekgebouw aan 't IJ, do 14 juni 2007, aanvang 20.30 uur.
Synopsis
In het Venetiaanse Palazzo Vendramin maken Richard en Cosima Wagner ruzie. De componist verwacht bezoek van de zangeres Carrie Pringle en zijn echtgenote is jaloers. Wagner zet zich aan het componeren, maar wordt onwel en verliest het bewustzijn. De grens tussen droom en werkelijkheid vervaagt. Een boeddhistische monnik, Vairochana, vertelt hem dat hij weldra het licht zal zien en niet bang voor de dood moet zijn: die is slechts een overgang naar een nieuw leven. Maar Wagner wil eerst zijn nieuwe opera over Pakriti afmaken. Vairochana toont hem een armoedige Indiase herberg, waar hij zelf als klant zit. Pakriti bedient hem en hij bestelt thee. Een bedelmonnik, Ananda, vraagt om een glas water. Als hij vertrekt, kijkt Pakriti hem dromerig na. Cosima heeft de dokter laten halen, die bij Wagner een hartaanval constateert. Vairochana toont nu het huis van Pakriti, waar haar moeder eten aan het
bereiden is voor een gast: een neef van prins Siddartha. Pakriti denkt alleen nog aan Ananda, die echter de bewuste gast blijkt te zijn. Hij vertelt haar over de ideeën van Boeddha/Siddartha. Ze worden verliefd op elkaar. Intussen komt Carrie Pringle Wagners kamer binnen. Zij is als enige in staat om iets waar te nemen van wat Wagner ziet: Boeddha onder een boom, omringd door monniken en volgelingen, onder wie Ananda. Pakriti vertelt Boeddha over haar liefde voor Ananda. Ondanks de protesten van een oude brahmaan mag Pakriti toetreden tot de orde. Boeddha vraagt Wagner een definitieve keuze te maken; Vairochana legt hem uit dat hij zijn eigen werk heeft gezien, het verhaal van Pakriti. Alleen Carrie heeft het gehoord. Wagner draagt zijn opera op aan Cosima en sterft. Nu kan hij Vairochana volgen terwijl de achterblijvenden naar zijn (lege) stoel blijven kijken.
-
© C+M Baus
-
© C+M Baus