‘Tis Pity She’s a Whore

Cheek by Jowls ‘Tis Pity She’s a Whore is een moderne bewerking van het gelijknamige stuk van de 17e-eeuwse Engelse toneelschrijver John Ford. Die schreef het stuk rond 1630 en het blijft tot op de dag

van vandaag een van de meest controversiële stukken in de Engelse toneelliteratuur. Niet alleen vanwege de incestueuze relatie tussen een broer en zus die centraal staat, maar vooral vanwege Fords sympathie voor zijn hoofdfiguren en zijn weigering om hun incestueuze relatie te veroordelen. Hij geeft Giovanni (de broer) en Annabella (de zus) nobele karaktertrekken en een zuiver hart mee, en zet hun onschuldige liefde tegenover een hypocriete maatschappij en kerk. 

De centrale plot in het stuk draait om Annabella, de dochter van Florio van Parma en haar broer Giovanni. De mooie Annabella is in trek bij de mannen. Haar vader heeft een voorkeur voor de rijke Soranzo, onwetend dat al die mannen Annabella koud laten. Want zij heeft haar hart verpand aan haar broer Giovanni, die haar als een heilige aanbidt. De twee zweren elkaar trouw te blijven, maar hun geheime, incestueuze verhouding is al snel onhoudbaar als blijkt dat Annabella zwanger is.

Annabella ziet in dat ze verkeerd heeft gehandeld en niet door kan gaan met Giovanni. Ze luistert naar haar vader en trouwt met Soranzo. Maar op hun trouwdag komt Soranzo erachter dat Annabella zwanger is. Als hij ook ontdekt van wie, zint hij op wraak en nodigt Giovanni uit op zijn verjaardagsfeest. Giovanni accepteert, ondanks alle waarschuwingen, maar voor hij naar het feest gaat, zoekt hij Annabella in haar kamer op. In tegenstelling tot Annabella blijkt hij niet in staat zijn liefde voor haar op te geven, en doodt haar. Met haar hart aan zijn dolk maakt hij zijn entree op het verjaardagsfeest van Soranzo. 

Regisseur Declan Donnellan heeft voor zijn enscenering flink het mes gezet in het origineel van Ford. Hij laat de meeste subplots weg en zoomt in op het perspectief van Annabella, die wordt neergezet als een rebelse tiener/adolescent in onze eigen 21e-eeuw. Het stuk speelt zich volledig af in haar slaapkamer, door Nick Ormerod vormgegeven met een groot, bloedroodkleurig bed in het midden en posters van True Blood en middeleeuwse iconen van de heilige maagd Maria aan de muur. Ormerods ontwerp roept in combinatie met de pompende soundtrack van Nick Powell een wereld op waarin religie, seks en liefde onontwarbaar met elkaar verknoopt zijn; en waarin fantasie, taboe en verlangen de vrije loop krijgen en tot koortshoogte kunnen stijgen. Annabella komt in deze setting over als een meisje dat misschien wijs lijkt, maar nog maar net is begonnen haar seksualiteit te ontdekken. Een meisje dat haar eigen gevoelens en de gevoelens die zij bij mannen oproept nog niet goed kan plaatsen. Omringd door een wereld waarin vooral status, geld en macht belangrijk lijken, is het niet verwonderlijk dat zij valt voor de adoratie van haar broer en de ‘eerlijke, zuivere’ liefde die hij haar kan geven. Misschien naïef, maar misschien ook roekeloos, geeft ze zich over aan haar obsessieve broer en gaat daarmee haar noodlot tegemoet. Het is dus niet ‘jammer dat ze een hoer was’, zoals een geestelijke nota bene bot opmerkt in John Fords originele tekst, alvorens alle bezittingen van degenen die de slachting niet overleefden te confisqueren. Het is eerder jammer dat Annabella niet meer tijd kreeg om zichzelf te ontdekken. Waarmee Cheek by Jowl dit stuk stevig in onze eigen, moderne tijd plaatst.