Een haast theatraal concert van de festivalcomponisten Sir Harrison Birtwistle en Michel van der Aa in deze Tijdgenoten. De muziek van Van der Aa is er een van theatrale dubbelzinnigheid: horen we wel wat we horen? Birtwistle stelt in zijn werk de vraag of we eigenlijk horen wat we zien. In Theseus game wordt de toverdraad waarmee Theseus de weg terugvindt uit het labyrint gerepresenteerd door een lange, ononderbroken melodielijn. Het labyrint zelf wordt uitgevoerd door twee ensembles onder leiding van twee dirigenten. Het drieluik Here is het product van de voortdurende wisselwerking tussen natuurlijke en elektronische geluiden en tussen auditieve en visueel-theatrale componenten. Voor de sopraan Barbara Hannigan, het Asko Ensemble en het Schonberg Ensemble schreef Van der Aa het hart van het stuk: Here [in circles].
data
di 6 juni 2006 22:15
informatie
-
Engels
-
Duur voorstelling niet bekend (inclusief pauze)
Here Trilogy
De ijdele queeste van de mens naar zichzelf en de aansluiting met de wereld om ons heen, gepaard met een in waanzin uitmondende eenzaamheid. Het is een thematiek die Van der Aa niet vreemd is. In zijn kameropera One liet hij sopraan Barbara Hannigan, op zoek naar zichzelf, een dialoog aangaan met haar alter-ego op film. In de Here trilogy keert deze sopraan terug, verwikkeld in diezelfde zoektocht. Ook in deze compositie maakt de jonge componist weer gebruik van visuele en theatrale effecten, waardoor zijn oeuvre zo gekenmerkt wordt. Bijzonder is bovendien de herkenbare harmonische handtekening die door het stuk heen klinkt:
Van der Aa maakt, zowel op de soundtrack als in het orkest, slechts gebruik van elf akkoorden. Het resultaat werd door De Morgen omschreven als ‘een echte revelatie…van een diepgang die je zelden tegenkomt.’
De opening van de trilogie draait om de instrumentale insluiting van de sopraan. In dit deel is er slechts plaats voor de soundtrack en het kamerorkest. De sopraan wordt ingesloten door het muzikale samenspel tussen soundtrack en orkest, en door de zwarte kist die haar gevangen houdt op het podium. Pas in het tweede deel, Here (in circles), krijgt de sopraan de kans zich te laten horen. In het hart van de trilogie omsingelen de sopraan en de omgeving elkaar. In het laatste deel van de trilogie (Here, to be found) is het publiek getuige van het aantrekken en afstoten tussen de sopraan en haar omgeving. Uiteindelijk raakt zij tekstueel en muzikaal steeds verder verwijderd van de omgeving om haar heen.
Theseus Game
Volgens de overlevering versloeg Theseus met zijn zwaard de Minotaurus, een monster met het lichaam van een mens en het hoofd van een stier. Zijn geliefde Ariadne hielp Theseus ontsnappen uit het labyrint van dit monster, door middel van een gesponnen draad waarlangs hij de weg terug vond.
Het verhaal inspireerde Birtwistle en resulteerde in zijn werk Theseus Game. De draad van Ariadne wordt in het stuk verklankt door een lange, ononderbroken melodie. Deze wordt gedragen door solisten die om beurten als acteurs het toneel op komen en zich na afloop van de solo weer terug trekken in het ensemble.
Niet alleen de draad vindt zijn weerklank in het stuk, ook het labyrint is muzikaal vertaald door Birtwistle. Hiervoor heeft hij een groot ensemble opgedeeld in twee delen, elk spelend in eigen tempi en met een eigen dirigent. Daarbij wisselt de samenstelling van de groepen gedurende het stuk. Zo ontstaat een wirwar van klanken en ritmes; een muzikaal labyrint waarvan pas aan het slot van de compositie de uitgang wordt getoond.
‘What a marvellous piece it turned out to be…cunningly inter-woven and layered…lucid and darkly compelling’, aldus de Daily Telegraph.
-
© Ben van Duin
