Theatre of the World

'Andriessen's score is a holiday of inventiveness and the distillation of a lifetime's creativity.'

(The Sunday Times over La Commedia, 2008)

Louis Andriessen vertelt het verhaal van een kleurrijk personage in zijn nieuwe opera Theatre of the World, waarin ook Reinbert de Leeuw met zijn ensemble Asko|Schönberg terugkeert bij De Nationale Opera. De vormgeving is in handen van de Amerikaanse gebroeders Quay en Pierre Audi doet de regie. Alle ingrediënten voor een bijzondere opera, die in première gaat in het Holland Festival. Theatre of the World is geïnspireerd door de jezuïet Athanasius Kircher (1601-1680). Hij wordt gezien als de laatste Renaissanceman, een geleerde die op alle gebieden thuis is. Kircher was onder meer egyptoloog, sinoloog, wis- en natuurkundige, vulkanoloog, muziektheoreticus en componist. Veel jezuïeten waren actief in het wetenschappelijk onderwijs. Een van hun taken was het zoeken van Gods aanwezigheid in alles. Vervolgens werd het resultaat als een 'theater van de wereld' op beeldende wijze duidelijk gemaakt. In de opera maakt Kircher een reis door tijd en ruimte, vergezeld door een twaalfjarige knaap. Is dat zijn leerling, hijzelf op jonge leeftijd of de duivel? 

Kircher steekt de doodsrivier over, ziet de toren van Babel en komt aan in China. Het doel van de reis is dat hij zich alles kan herinneren wat hij heeft beleefd. Als Kircher uiteindelijk dezelfde kan blijven die hij is, zal hij dat dan in de hemel of in de hel zijn? De oude en zwakke man wil vrede sluiten met God. Aan zijn graf prijst zijn geliefde Juana de glans van de wereld. 

De componist Louis Andriessen heeft zowel nationaal als internationaal een zeer indrukwekkende carrière opgebouwd, ook als docent. Bij De Nationale Opera waren van hem te zien: Reconstructie (1969), De Materie (1989), ROSA, a Horse Drama (1994), Writing to Vermeer (1999) en als laatste La Commedia (2008). Een aantal daarvan ging op het Holland Festival in première. Het libretto voor Theatre of the World is van Helmut Krausser, schrijver, dichter en toneelschrijver. Hij wordt internationaal geroemd als een van de beste auteurs van de jonge Duitse generatie. In De Groene Amsterdammer werd hij 'een Duitse Umberto Eco' genoemd, vanwege zijn complexe verhalen, die vaak een sterk historische basis hebben. Krausser brak eind vorige eeuw door met de roman Melodieën.

Dirigent Reinbert de Leeuw keert, met het in hedendaagse muziek gespecialiseerde Asko|Schönberg terug bij De Nationale Opera, waar hij onder meer diverse opera's van Andriessen leidde. Pierre Audi voert de regie. De vrouwelijke hoofdrol, Sor Juana Inés de la Cruz, wordt gezongen door de muze van Louis Andriessen, Cristina Zavalloni. Andriessen: 'Ik hoorde haar voor het eerst in Den Haag [...] en viel van mijn stoel.' 

Een bijzondere rol ten slotte is weggelegd voor de Amerikaanse gebroeders Quay, die het spectaculaire decor en de videobeelden verzorgen. In 2014 was in EYE een grote tentoonstelling over het bijzondere werk van de gebroeders Quay te zien. De eeneiige tweeling bouwt al jaren aan een raadselachtig en duister oeuvre. Filmregisseur Christopher Nolan is een fan. Berucht zijn hun eigenzinnige animatiefilms, waarvoor zij de decors maken, de personages verzinnen, de figuren maken, het licht en het camerawerk doen en de montage.