The Romeo

Wat als...?

Trajal Harrell vraagt zich met The Romeo af wat er gebeurt als hij een verhaal vertelt zonder eenduidige bron, een verhaal dat "er altijd al geweest is". Voordat Shakespeare zijn Romeo en Julia schreef, blijken er al vele versies te hebben bestaan van het verhaal, die allemaal teruggaan naar de onmogelijke liefde zoals die werd beschreven door de wijsgeer Ovidius. Ook in zijn danstaal gaat Harrell terug naar de oudheid en vangen we glimpen op van wat oude Romeinse of Egyptische dansen zouden kunnen zijn.

Harrell: 'The Romeo is een denkbeeldige choreografie, een reis die ons door generaties en culturen voert, maar zonder precieze data. Net als de dans zelf, reizen de muziek en de kostuums door tijd en culturen. Het geheel zit vol herkenbare populaire invloeden, maar is onafhankelijk en creëert een denkbeeldige choreografie. Toen ik jonger was, was ik gefascineerd door de manier waarop dans de hele Verenigde Staten doorkruisten om in ons kleine stadje in Georgia te belanden. Die dansen die vanuit Miami of Atlanta helemaal naar ons stadje kwamen... We leerden ze samen, we gaven de passen aan elkaar door...'

Wat Harrell aanspreekt, is dat Romeo een mythisch figuur is. De naam Romeo roept het beeld op van verleider en minnaar, inclusief de stigma's van het patriarchaat. Toch is The Romeo geen representerende dans, het vertelt niet Shakespeares verhaal, maar gebruikt het personage van Romeo als archetype. Alles is speculatief. Harrell wil niet vastleggen uit welke culturen de verschillende elementen of bewegingen komen, niet waar en wanneer iets is ontstaan, maar wil juist dat alles bestaat in de verbeelding van het publiek en de performers.

Wat als...?
De vraag "wat als...?" komt vaak terug in het werk van Harrell. Hij breekt de geschiedenis open en vraagt zich af wat er zou kunnen gebeuren als je historische elementen mengt. Wat zou er gebeuren als je heel verschillende culturen en dansstijlen met elkaar mengt? En wat als je Shakespeare als uitgangspunt neemt en binnenstebuiten keert?
In The Romeo verbindt Harrell dansers en publiek door hen na te laten denken over die veelzijdige vraag “wat als de geschiedenis anders was dan we onszelf vertellen?”. Dat creëert een saamhorigheid die je alleen kunt bereiken in het hier en nu van een voorstelling, in de gelijktijdige aanwezigheid van de dertien performers en het publiek. Het vraagt om een gevoel van betrokkenheid dat ons verbindt met wat Harrell beschouwt als de oorsprong van theater, of waar de beroemde choreograaf Martha Graham naar verwees toen ze zei "theater was een werkwoord voordat het een zelfstandig naamwoord was." Het gaat voorbij aan het talige en het representatieve.

Butoh en voguing
Twee dansvormen komen vaak terug in het werk van Harrell; butoh en voguing. Butoh is een van oorsprong Japanse dansvorm die ontstond in de naoorlogse jaren en een reactie was op de traditionele en formele Japanse dans en theater. Butoh staat bekend om zijn wit geschminkte dansers, die traag en gecontroleerd bewegen. Aanvankelijk noemde grondlegger Tatsumi Hijikata het ankoku buyoh, "dans van de duisternis", voordat hij koos voor het meer prozaïsche butoh, een vergeten woord dat verwijst naar Europese stijldansen. Butoh gaat over existentiële vragen naar leven, dood, ziekte, identiteit, zelfexpressie, en (homo-)seksualiteit, dat taboe was in Japan. Harrell doet al ruim tien jaar onderzoek naar butoh, hij heeft de archieven van grondleggers Tatsumi Hijikata (1928-1986) en Kazuo Ôno (1906-2010) geraadpleegd en reist regelmatig naar Japan. Toch maakt Harrell geen letterlijke interpretaties of verwijzingen, maar gebruikt hij butoh als vertrekpunt om het lichaam en de thema’s te onderzoeken.

Vogue is de dansstijl die ontstaan is in de New Yorkse zwarte en latino lhbtqia+-scene van de jaren 80. Gebaseerd op de poses uit modebladen als, inderdaad, Vogue, ‘lopen’ dansers van verschillende ‘huizen’ tegen elkaar in competities in verschillende categorieën als "Fem", "Hands", "Realness" en "Runway". De 'huizen’ met hun 'vaders’ en 'moeders’ vormden voor veel leden van de lhbtqia +-gemeenschap een vervangende familie en een veilige plek.

Voor Harrell is de sfeer van de 'huizen' en 'ballrooms' essentieel, het blijven inclusieve plaatsen waar niemand geweigerd wordt. Tien jaar lang observeerde hij de scene. Uit respect voor de Voguing cultuur, wil hij het niet reproduceren, maar zien als inspiratiebron voor zijn werk.

Een derde inspiratiebron is zijn de postmoderne praktijken van het New Yorkse Judson Dance Theatre, een groep choreografen in de jaren 60, die met hun gebruik van alledaagse bewegingen en geestige, minimalistische structuren traditionele ideeën over schoonheid en betekenis in dans openbraken. De groep kwam voort uit een compositieklas in studio van choreograaf Merce Cunningham. Andere bekende choreografen en componisten die betrokken waren bij de groep waren Yvonne Rainer, Trisha Brown en Meredith Monk. Postmoderne dans, Voguing, butoh, en de kostuums die hij overal vandaan haalt: het zijn allemaal vertrekpunten voor zijn unieke choreografieën.

tekst: Helen Westerik