Ga naar de hoofdcontent

Na A Dog’s Heart in 2010 en A Disappearing Number in 2007 keert regisseur Simon McBurney met zijn gezelschap Complicite terug in het Holland Festival. The Master and Margarita wordt algemeen beschouwd als Boelgakovs meesterwerk. De roman is een magisch-realistische fantasie over de duivel die afrekent met de Sovjet-Unie onder Stalin, een vrouw die naar de hel gaat en terug om haar geliefde te redden, en Pontius Pilatus die met Jezus discussieert over de menselijke waardigheid. Het is zowel een spitse satire gericht tegen de verstikkende bureaucratie en de oppervlakkigheid van het moderne bestaan als ook een gewaagde analyse van goed en kwaad, liefde, seks en spiritualiteit. Een parabel die in handen van McBurney ook in deze tijd zijn doel niet mist. programmaboek

The Master and Margarita is een stuk van Simon McBurney en zijn vaste gezelschap Complicite, naar de gelijknamige roman van de Russische schrijver Michail Boelgakov. McBurney was in 2010 ook al in het Holland Festival te zien als gast bij De Nederlandse Opera, met een andere Boelgakov-bewerking, A Dog's Heart. In 2007 werd hij met Complicite door het Holland Festival geïntroduceerd in Nederland met het theaterstuk

A Disappearing Number.

 

Boelgakovs De Meester en Margarita is een satire op de verstikkende bureaucratie onder het bewind van Stalin en een hartstochtelijk pleidooi voor de individuele vrijheid en het geloof in de menselijkheid. Het wordt beschouwd als een van de beste en belangrijkste Russische romans van de 20e eeuw.

Boelgakov begon de roman in 1928. In 1937 rondde hij het derde ontwerp af. Tot een paar weken voor zijn dood in 1940 werkte hij door aan de vierde versie, maar kon deze nooit voltooien.

 

Synopsis

De Meester en Margarita is een ingewikkelde en veelzijdige roman, waarin drie verhaallijnen door elkaar heen lopen: de duivel die in Moskou neerstrijkt, Margarita die op zoek gaat naar haar geliefde, de Meester, en fragmenten uit de Meester's roman over Pontius Pilatus.

 

Het verhaal opent in Moskou, dat onveilig wordt gemaakt door een zekere professor Woland en zijn trawanten. Deze lieden komen afrekenen met de kunstenaars, ambtenaren en anderen die meelopen met het Sovjet-regime, de bureaucraten en de profiteurs die misbruik maken van hun macht, die de fantasie en de vrijheid beknotten en de terreur als norm opleggen. Op een zeer aanstekelijke wijze wordt de lezer getuige van onthoofdingen, brandstichtingen, zwarte magie, ontvoeringen, valsemunterij en zelfvoldane mensen die letterlijk in hun blootje worden gezet.

Margarita is niet bang voor het satanische gezelschap. Zij gaat de duivel opzoeken, vliegt als een volleerde heks op haar bezem door Moskou, en gaat zo op zoek naar haar verdwenen geliefde, de Meester. Deze verblijft in een psychiatrische inrichting. Hij had namelijk een historische roman geschreven over Pontius Pilatus, waarin een volledig nieuwe variant wordt geschreven van het proces tegen Jezus. Maar het manuscript wordt door de gezagsgetrouwe uitgeverijen afgewezen en er volgen dreigende artikelen over het werk in de pers, zonder dat er ooit één letter van gepubliceerd is geweest. Daardoor stort de Meester volledig in, en hij verbrandt zelfs zijn manuscript. Maar het komt terug want... Рукописи не горят of "manuscripten branden niet"... wat na de publicatie in 1966 in de Sovjet-Unie onder Brezjnev een gevleugelde uitspraak werd.

 

Boelgakov schakelt in zijn roman niet alleen vrij tussen de drie verschillende verhaallijnen - de strafexpeditie van de duivel door Moskou, de zoektocht van Margarita naar haar geliefde en de fragmenten uit de Meesters roman over Pontius Pilatus – maar ook tussen verschillende stijlregisters. De tekst gaat van krankzinnige slapstick naar filosofische allegorie en van bijtende satire naar een aangrijpend liefdesverhaal.

 

De Meester en Margarita is sterk beïnvloed door Goethes Faust, niet alleen in de persoon van Margarita (Gretchen in Faust), maar ook in zijn thema's als lafheid, schuld, boete en verlossing.

De roman handelt niet alleen over het verstikkende bestaan onder het Sovjet-systeem, maar ook over de oppervlakkigheid en ijdelheid van het moderne leven in het algemeen.

Onder de smakelijk opgediste absurditeiten en fantasieën schuilt een gewaagde analyse van goed en kwaad, schuld en onschuld, liefde, seks en spiritualiteit. Boelgakov vraagt uiteindelijk wat iemands verantwoordelijkheid voor de waarheid is als de autoriteiten de waarheid ontkennen; hoe de geest nog vrij kan waaien in een onvrije wereld.

  • © Robbie Jack

  • © Robbie Jack

  • © Robbie Jack

  • © Sarah Ainslie

  • © Bohumil

Credits

gebaseerd op het boek van Michaíl Boelgakov regie Simon McBurney tekst Edward Kemp and the company, Simon McBurney toneelbeeld Es Devlin kostuums Christina Cunningham licht Paul Anderson geluid Gareth Fry video-ontwerp Finn Ross poppenspel Blind Summit Theatre productie Complicité coproductie Barbican, les Théâtres de la Ville de Luxembourg, Wiener Festwochen, Ruhrfestspiele, Festival d’Avignon in participatie met Theatre Royal, Plymouth