Met uitverkochte 3D-concerten over de hele wereld, meer dan tweeënhalf miljoen Facebookvrienden en een repertoire van meer dan 100.000 ‘user-released’ songs is Hatsune Miku misschien wel de grootste popster van Japan. Nu treedt ze op in The End, de eerste Vocaloid-opera; een opera zonder orkest of menselijke zanger, opgebouwd uit 3D-projecties op meerdere schermen en elektronische muziek. De enige uitvoerenden op het podium zijn de holografische animatie Hatsune Miku, een eveneens virtuele dierfiguur, en – als enig levend wezen – Keiichiro Shibuya, een musicus die voortdurend op zoek is om muzikale grenzen te verleggen. Miku begint haar reis met een vraag: ‘zal ik sterven?’. Want ondanks de speciaal door Louis Vuitton ontworpen outfit, is ze geen echt mens, maar is ze geboren uit software voor stemsynthesizers, ontwikkeld door het Japanse bedrijf Crypton Future Media. Reizend door een virtuele wereld, verkent Miku op Shibuya’s score van minimalistische techno en dance, trance, moderne en eigentijdse muziek en ‘sound art’ de paradox van haar eigen bestaan. programma
data
do 4 juni 2015 20:00
vr 5 juni 2015 20:00
do 30 juli 2015 23:59
informatie
-
Japans
-
Duur voorstelling niet bekend (geen pauze)
Hatsune Miku is de grootste popster van Japan. Ze heeft ruim tweeënhalf miljoen Facebookvrienden en beschikt over een onvoorstelbaar repertoire van meer dan 100.000 liedjes. Haar concerten zijn gigantische volksevenementen, waarbij complete stadions vol fans haar toewuiven met lichtgevende toverstokjes. Hatsune Miku ziet er onwerkelijk uit, met haar hartvormige gezicht, dat gedomineerd wordt door enorme ogen, omlijst door golvend turkooizen haar tot op haar heupen. Alleen klopt haar hart niet. Hatsune Miku is een virtuele zangeres. En alsof dat niet genoeg is: nu is ze bovendien de ster van de eerste Vocaloid-opera ter wereld: The End.
Hatsune Miku is ontwikkeld door het Japanse bedrijf Crypton Future Media, met gebruikmaking van het zangsyntheseprogramma Vocaloid van YAMAHA: door tekst en melodie in te voeren kan men hiermee een zangstem genereren. Voor Miku’s stemgeluid zijn samples van een stemactrice gebruikt. Crypton besloot Miku, om haar te onderscheiden van vergelijkbare producten, behalve een stem ook een beeltenis mee te geven – en dat bleek een gouden greep. Mangakunstenaar Kei Garō ontwierp een animatie van een zestienjarig meisje met grote ogen en twee paardenstaarten. Hatsune Miku kwam in 2007 ter wereld als derde in een reeks ‘Vocale Karakters’ van Crypton; gebruikers van deze software kunnen zelf teksten en melodieën invoeren en die laten zingen door de virtuele Vocaloid (vandaar ook haar onvoorstelbaar grote repertoire). Haar naam betekent zoiets als ‘eerste geluid van de toekomst’.
Maar in het geval van Hatsune Miku bleef het niet bij deze virtuele karaoke. De verkoop van het product oversteeg onmiddellijk alle verwachtingen. Hatsune groeide uit tot een fenomeen binnen de vooral in Japan sterk ontwikkelde 'sharing'-cultuur op het internet, waarbij duizenden mensen wereldwijd Miku-gerelateerde content creëerden en deelden. Er zijn meer dan 1 miljoen afgeleide afbeeldingen en 100 duizend uitgebrachte songs van Miku. Behalve dat ze een icoon is van de zich steeds verder ontwikkelende creatieve industrie, heeft ze ook grote successen met haar uitverkochte 3D concerten en TV-commercials en ze is onderwerp in het werk van vele kunstenaars.
Haar fluisterzang, met veel valse lucht en een kunstmatige klankkleur, mist vergeleken met een ‘echte’ zangeres misschien warmte en uitdrukkingskracht, maar desondanks groeide ze in korte tijd uit tot het grootste hedendaagse popfenomeen in Japan. Of misschien wel juist daarom: in sommige analyses van Miku’s buitensporige succes wordt het verband gelegd met andere voorbeelden van Japanse voorliefde voor het onechte. Begeleid door een band van vier virtuoze musici van vlees en bloed speelt Miku niettemin het ene na het andere stadion plat. Dat bracht Keiichiro Shibuya, componist en oprichter van het elektronicacollectief Atak, op een idee. Hij schreef een opera voor Hatsune Miku, The End, met een libretto van de bekroonde schrijver Toshiki Okada (in 2011 in het Holland Festival als regisseur van het drieluik Hot Pepper, Air Conditioner, and the Farewell Speech) en animaties van illustrator YKBX (pseudoniem van Masaki Yokobe).
De makers van The End wilden met hun creatie een radicaal nieuwe weg in opera inslaan, die noch traditioneel noch avant-garde van aard is. The End is de eerste Vocaloid-opera in de geschiedenis, een opera zonder orkest of menselijke vocalist, opgebouwd uit 3D-projecties op meerdere schermen en computergestuurde elektronische muziek. De enige uitvoerenden op het podium zijn de holografische animatie Hatsune Miku, een eveneens virtueel konijn-achtig wezen dat Animal heet en – als enig levend wezen – Keiichiro Shibuya. Het decor en de drie personages zijn een driedimensionale projectie, de elektronische muziek wordt bestuurd door Shibuya, die met een klavier en een computer op het podium zit. De handeling speelt zich af in een virtuele wereld.
The End verkent de paradox tussen echt en onecht en speelt een spel met de eigenschappen van mens-zijn en sterfelijkheid. Het zwevende decor combineert manga-achtige vormen met strakke lijnen en geometrische figuren. Abstracte computeranimaties voeren de boventoon, maar er verschijnt ook een reusachtig lila hart, bungelend aan fluorescente vaten. Een monolithische kist, met alle connotaties van het graf en de dood die daarbij horen, is het enige ‘vaste’ object in het decor. Keiichiro Shibuya, die met zijn werk in pop, electronica, experimentele muziek en geluidsinstallaties de grenzen tussen de verschillende muziekgenres doorbreekt, levert een mix van J-pop (een op traditionele muziek geënte variant van westerse popmuziek, de dominante stroming in Japan), techno, trance, vooruitstrevende club-electro, met hier en daar invloed van minimal music. Het dominante geluid in de muziek, tonaal met soms een vreemde modulatie, is – naast de zang van Miku – dat van zware synthesizers.
Speciaal voor deze opera wordt Hatsune gekleed door artistiek directeur Marc Jacobs en het team van Louis Vuitton. De virtuele kostuums zijn allemaal originele ontwerpen, speciaal afgestemd op het lichaamstype en de persoonlijkheid van Hatsune Miku. De gedigitaliseerde beelden tonen een compleet nieuwe Miku in volledig eigentijdse outfits, als onderdeel van deze unieke samenwerking.
De plot van The End, anders dan bij traditionele opera, is vaag; het draait meer om vervloeiende gemoedstoestanden en metafysische speculatie. Het verhaal begint met Miku die zich afvraagt of ze net als wij mensen ooit zal sterven. Vervolgens wordt ze bezocht door een schimmige, lichaamsloze vrouw, met een merkwaardige geur. Deze bezoeker vertelt haar over een geheim dat Miku an het denken zet. Het geheim blijft in nevelen gehuld, maar die ochtend van het bezoek, zegt Miku later, ontstond ‘de reden van haar bestaan’. Miku ontmoet ook een lieflijk ogend knuffelkonijntje, Animal. Hij lijkt over haar te waken en bezorgd te zijn dat ze zal verdwijnen. Miku kan sneller praten dan menselijk is, ze hoeft niet te ademen (daarvan is haar ‘slotaria’ een pregnant voorbeeld), maar als niemand haar tekst geeft is ze sprakeloos: die paradox is haar tragedie. Maar ze bestaat, in zekere zin, ze praat en ze zingt. ‘Wie is zij werkelijk?