Veertig tieners staan, alleen of met z’n tweeën, in een lange rij met een iPod in hun oren. Uit een roterende speaker installatie boven hun hoofd klinken elektroakoestische geluiden van de New Yorkse componiste en turntablist Marina Rosenfeld. Zodra de tieners beginnen mee te zingen - aangehouden losse tonen die als een waaier van klank door de ruimte zweven – ontstaat uit het gezang de cover versie van György Ligeti’s orkestrale meesterwerk Lontano (1967). Na een krap half uur is de klankdroom Teenage Lontano voorbij. Rosenfeld maakte deze installatie/performance voor de opening van de Whitney Biennale in 2008. In de versie van Teenage Lontano die ze nu presenteert, schitteren veertig Amsterdamse jongeren in deze coproductie met het Stedelijk Museum. Zij geven het bevrijdende muziekstuk van Ligeti, dat bij het grote publiek bekend werd van de soundtrack van Kubricks The Shining (1980), een kwetsbare en ontroerende interpretatie.
data
zo 14 juni 2009 18:45
zo 14 juni 2009 21:00
informatie
-
Duur voorstelling niet bekend (zonder pauze)
Veertig tieners staan, alleen of met z’n tweeën, in een lange rij met een iPod in hun oren. Uit een roterende speaker installatie boven hun hoofd klinken elektroakoestische geluiden van de New Yorkse componiste en kunstenaar Marina Rosenfeld. Zodra de tieners beginnen mee te zingen - aangehouden losse tonen die als een waaier van klank door de ruimte zweven – ontstaat uit het gezang Rosenfelds radicale “cover versie” van György Ligeti’s orkestrale meesterwerk Lontano (1967). Na een krap half uur is het voorbij, de hallucinaties opwekkende klankdroom Teenage Lontano die de kunstenaar Marina Rosenfeld maakte voor de opening van de Whitney Biennale in het Whitney Museum of American Art in New York in maart 2008. “Hoe Rosenfeld erin slaagde om wat in essentie een anti-sociale handeling is (luisteren naar een iPod) te transformeren tot de sociale activiteit van samen zingen, tot zelfexpressie, transparantie en kwetsbaarheid, was bijna hartverscheurend”, blogte collega-componist Marc Chan na de première.
Marina Rosenfeld raakte geïnteresseerd in Ligeti's Lontanouit 1967 omdat omdat het de utopische aspiraties leek te weerspiegelen van het historische moment: ‘Eén manier om Ligeti’s werk te lezen is als een poging vaste structuren neer te halen en iets te creëren dat vrijer en opener is. Als je ernaar luistert, ervaar je hoe een structuur zich opent’, zo vertelt zij in Time Out New York. ‘Dit vormexperiment is mijn manier om opnieuw een dergelijke openheid te bereiken.’
Gegrepen door het idee om Ligeti’s werk te confronteren met de zeer verschillende sociale en muzikale cultuur van eigentijdse tieners, maakte Rosenfeld een reeks individuele vocale melodieën die, wanneer ze werden gesynchroniseerd, een indruk zouden geven van Ligeti’s orkestwerk. Ze werkte eerst vanuit de partituur en later op het gehoor, en creëerde aldus twintig verschillende partijen die ze vervolgens opnam en downloadde in de mp3-spelers van de tieners. De ongebruikelijke configuratie – de jonge uitvoerenden die zingen op Rosenfelds (onhoorbare) vocale cues gaan volledig op in de wereld van de headset, maar nemen tegelijkertijd deel aan de publieke ruimte van koorzingen –stelt de jonge uitvoerenden in staat de complexe dissonanten en precieze timing van Ligeti’s modernistische idee te reproduceren. De jongeren leven zelf in een heel andere sociale en muzikale wereld, en de tussenruimte tussen hun eigen leefwereld en die van het stuk wordt, zoals Rosenfeld zegt, gespiegeld in de ongebruikelijke mise-en-scène: ‘Het speakersysteem hangt bovenin, het koor staat eronder, en het muziekstuk zelf krijgt gestalte in de ruimte daartussen.’
-
-
© James Ewing