Muziek en dans zijn essentiële ingrediënten van de religieuze beleving in de mystieke Soufi-broederschappen in de hele Islamitische wereld en wordt gebruikt als element van bezinning en trance, als basis voor duivelsuitdrijvingen of als sociaal gebeuren. Het musiceren, zingen en dansen van de Soufi is zelfs voor buitenstaanders een indrukwekkende ervaring. In de geest van de theatervoorstelling Tierno Bokar van Peter Brooke, die in het Holland Festival te zien is in de voorafgaande week, komen op deze avond drie verschillende souficulturen uit Koerdisch Iran, Afghanistan en Tadzjikistan aan bod in een gevarieerde en kleurrijke marathon.
data
vr 17 juni 2005 22:30
informatie
-
Duur voorstelling niet bekend
De koran is het woord van God dat via de engel Jibril aan de Profeet Mohammed is geopenbaard. Het Heilige Boek van de moslims bevat een stelsel van regels en raadgevingen, geboden, verboden en vermaningen die de oprechte gelovige helpen een leven te leiden volgens de richtlijnen der Voorzienigheid. Maar er is meer. De koran is ook het vertrek- en eindpunt van een spirituele reis voor die gelovigen.
Vanaf de 8e eeuw hebben solitaire denkers in wat nu de staat Irak is, getracht de esoterische betekenis van de koran te duiden. De mysticus, soefi genaamd, ziet zichzelf als de minnaar en god als de geliefde. Hij streeft ernaar zijn hart te verenigen met God.
In diezelfde eeuw verspreidde de Islam zich in sneltreinvaart zowel in westelijke richting, Egypte, Ifriqiyya (zo ongeveer het huidige Tunesië), de Maghreb en Andalusië, als oostelijke richting, de Iraanse wereld en het Indiase Subcontinent. Als we naar het oosten kijken zien we dat de leer van de Islam in vruchtbare bodem viel. Een groot gedeelte van het gebied dat nu de moderne staten Iran, Afghanistan, de Centraal-Aziatische landen, Pakistan en Noord-India bevat, maakte deel uit van de landen van de Zijderoute, waar Zoroastrianisme, Boeddhisme, Manicheïsme en Nestoriaans Christendom eeuwenlang de drijvende krachten zijn geweest van oude beschavingen. De esoterische, mystieke interpretatie van de Islam gedijde hier op spiritueel voorgeploegd land. Naast de oplezing van de koran vormden rituelen van in de 12e en 13e eeuw ontstane soufi-ordes de belangrijkste uiting van religiositeit. Bij deze rituelen speelde muziek vaak een cruciale rol. Muziek werd en wordt beschouwd als een middel om de extase te bereiken die nodig is om het uiteindelijke doel namelijk het versmelten van de minnaar, de mysticus, met de geliefde, Allah, te bewerkstelligen.
Het Holland Festival 2005 brengt met een Soufi-nacht enkele van de meest belangrijke muzikale rituelen voor het voetlicht die de cultuur van Iran, Afghanistan en Tadjikistan een spirituele dimensie gegeven hebben.
De Qaderiyya broederschap is een van de meest verspreidde ordes in de soennitische wereld. Khalife Mirzâ Âghe Ghowsi (1929) is de leider van een van de meest toonaangevende groepen uit Iraans Koerdistan. De groep voert een meeslepend Zikr-ritueel uit waarbij de stemmen begeleid worden door de daf, een grote lijsttrom met een diameter van wel 60 cm. De derwisjen uit Mazar-e Sharif, Noord-Afghanistan, daarentegen zingen religieuze poëzie zonder enige instrumentale begeleiding.
De zangers uit Badakhshan, Oost-Tadjikistan, begeleiden hun gezongen poëzie met getokkelde luiten zoals de tanbur, rubab en setor en percussie. In tegenstelling tot de Koerdische en Afghaanse derwisjen, behoren zij tot de Ismailitische variant van de sjiietische islam. Zij zingen zowel de mystieke poëzie van de grote Perzische dichters als de lokale poëzie van de dichters uit het Pamirgebergte.
