Ga naar de hoofdcontent

Muzikale installatie die je besef van tijd doet verliezen.

De Litouwse componiste Justė Janulytė werkt op het grensvlak van beeld en geluid, waar ze ‘akoestische metaforen van optische ideeën componeert’. Samen met videokunstenaar Luca Scarzella, scenografe Jūratė Paulėkaitė en lichtontwerper Eugenijus Sabaliauskas creëerde zij een levende muzikale installatie voor celli, elektronica en video. Op een bijna donker podium doemen vier cellisten op, gevangen in vier kokervormige zuilen. Beginnend met een hoge flageolettoon die elektronisch wordt vervormd, dalen zij langzaam af door de registers, terwijl in de gigantische cylinders lichtsporen naar beneden dwarrelen als lichtgevende korrels in een zandloper. Naarmate de tijd voortschrijdt, veranderen de zandkorrels in lavastromen en tornado’s, in ijs en steen en verlies je als toeschouwer even elk besef van tijd.

Sandglasses is een multimediaal project van de Litouwse componiste Justė Janulytė, in opdracht van de leden van het Réseau Varèse. Het is een werk van ca. 55 minuten voor vier celli, elektronica en video, in een zeer precieze scenografie. Aanvankelijk was de opdracht om een compact muziektheaterwerk te schrijven, maar gedurende het werkproces besloot de componiste om tekst en de menselijke stem te weren, en in plaats daarvan een eerder abstract, installatieachtig werk te creëren. Sandglasses wordt uitgevoerd door vier cellisten van het Gaida Ensemble, met live elektronica verzorgd door Antonello Raggi en video van Luca Scarzella. Het podium en het decor zijn ontworpen door Jurate Paulekaite en het lichtontwerp is van Eugenijus Sabaliauskas. De wereldpremière was op 27 oktober 2010 in het Arts Printing House in de Litouwse hoofdstad Vilnius.

 

In Sandglasses neemt Janulytė de metafoor van korrels die met verschillende snelheden door een keur aan zandlopers stromen als uitgangspunt; dat beeld fungeert als basis voor een polytemporele canon, waarin elke partij zijn eigen duur heeft en daalt door de registers naarmate de tijd verstrijkt. Het werk opent met een verstild toneelbeeld, beschenen met summier licht van bovenaf, waarbij de vier celli elk individueel ‘gevangen’ zitten in vier grote ronde zuilen van transparant gaasdoek. Ze zetten een flageolettoon in die door rondom het publiek opgestelde luidsprekers wordt uitversterkt, elektronisch bewerkt tot een soort drone. Die bromtoon, vermengd met het gefluister en gekras van de strijkstokken, vormt het vocabulaire voor de hele voorstelling.

 

In de beeldtaal van de scenografie domineren cirkelvormige bewegingen die door de gaaszuilen stromen of kolken, zodat de vier zuilen een soort abstract beeld van zandlopers worden. Geleidelijk verschijnen er videobeelden die op de gaaszuilen worden geprojecteerd. Door de kromming van de zuilen en het feit dat ze halfdoorzichtig zijn, vallen er ook beelden op de binnenkant van het gaas, achter de cellisten, waardoor een soort 3D-effect ontstaat dat betoverend werkt in de donkere scenografie. De muziek heeft een heel langzame en subtiele ontwikkeling, en het geheel lijkt daarom haast eerder een installatie dan een concert; de toeschouwer wordt uitgenodigd om elk tijdsbesef los te laten en zich mee te laten voeren door het hypnotiserende wegstromen van de zandkorrels.

  • © Vilnius Festivals

  • © Luca Scarzella

Credits

concept Justė Janulytė muziek Justė Janulytė regie video Luca Scarzella video-assistent Michele Innocente live elektronica Michele Tadini, Antonello Raggi scenografie Jūratė Paulėkaitė lichtontwerp Eugenijus Sabaliauskas uitgevoerd door Gaida Ensemble cello Povilas Jacunskas, Onutė Švabauskaitė, Rūta Tamutytė, Edmundas Kulikauskas productie Gaida Festival coproductie Gaida Festival, Réseau Varèse met steun van Culture Programme of the European Commission