Rêves dun Marco Polo

De Nederlandse Opera herneemt de in het Holland Festival 2000 gepresenteerde Rêves dun Marco Polo, de overkoepelende titel voor een aantal werken van de jonggestorven Canadese componist Claude Vivier (1948-1983). De dubbelvoorstelling bestaat uit de delen Kopernikus en Marco Polo, die als één opera (opera fleuve) worden uitgevoerd.

Met Kopernikus – ondertitel: opéra rituel de mort – symboliseert Claude Vivier de drang tot het verkennen van het onbekende. Het is een zoektocht in het dodenrijk naar de betekenis van het leven. Hoofdpersoon Agni heeft louterende ontmoetingen met mythische en historische figuren: Lewis Carroll, Merlijn, een heks, de Koningin van de Nacht, een blinde profeet, een oude monnik, Tristan en Isolde, Mozart, Kopernikus en zijn moeder. Vivier, die ook het libretto schreef, noemde Kopernikus een ‘mystiek sprookje’.

Vivier was gefascineerd door de Italiaanse ontdekkingsreiziger Marco Polo. De eigenlijke opéra fleuve Marco Polo is de mystieke en persoonlijke weergave van een reis die Vivier in zijn voetsporen in 1977 door Azië maakte. Het vierde stuk van de voorstelling heet Zipangu (in de tijd van Marco Polo de naam voor Japan). Het is de muzikale verbeelding van de immense rijkdom van een land dat vele volkeren wilden veroveren. Vivier maakt een analogie met de menselijke ziel: in iedereen is een onontdekt 'Zipangu' te vinden. Zijn plan om Marco Polo met de compositie Nous sommes un rêve de Zipangu te beëindigen, heeft hij niet meer kunnen verwezenlijken.

De zes delen van Marco Polo zijn: Prologue pour un Marco Polo (1981) voor vocale solisten en ensemble; Shiraz (1977) voor piano solo; Lonely Child (1980) voor sopraan en kamerorkest; Zipangu (1980) voor strijkorkest; Wo bist du, Licht! (1981) voor mezzosopraan en strijkorkest; Glaubst du an die unsterblichkeit der Seele (1983, onvoltooid) voor vocale solisten, koor, drie synthesizers en slagwerk. De teksten zijn van Vivier, Paul Chamberland, Friedrich Hölderlin en Martin Luther King.

Claude Vivier had een voorliefde voor het gebruik van de menselijke stem, zowel in solo- als koorstukken. Ook aan de teksten besteedde hij veel aandacht. Door de confrontatie met vele muziekstijlen wist hij na de Azië-reis zijn eigen muzikale idioom te verrijken. Met name de gamelan uit Bali maakte op hem veel indruk. Terug in het westen wijdde Vivier zijn tijd geheel aan componeren. Hij werkte aan de compositie Glaubst Du an die Unsterblichkeit der Seele toen hij in 1983 in Parijs werd vermoord.