Indrukwekkend traditioneel muziektheater uit Japan.
In de reeks klassieke Japanse kunstvormen die het Holland Festival afgelopen jaren heeft getoond, komt in 2010 het noh-theater. Noh is een traditionele vorm van Japans muziektheater die stamt uit de 14e eeuw. In het Muziekgebouw aan ‘t IJ komt Noh met vuurkorven. Deze uitvoering vindt oorspronkelijk eens per jaar plaats in de openlucht in het shinto-heiligdom aan de voet van de Fuji. Het Holland Festival toont een noh-stuk dat wordt voorafgegaan door een klucht, de kyogen. De grote ster van de productie is Umewaka Rokuro Gensho, het 56e hoofd van de illustere Umewakafamilie en winnaar van talloze prijzen.
data
vr 11 juni 2010 22:30
za 12 juni 2010 22:30
zo 13 juni 2010 17:00
informatie
-
Japans
-
Duur voorstelling niet bekend (inclusief een pauze)
In het kader van de reeks klassieke Japanse kunstvormen die de afgelopen jaren op het Holland Festival te zien zijn geweest komt in 2010 het noh-theater naar Amsterdam. Het noh-spel, of kortweg noh, is een belangrijke vorm van klassiek muzikaal drama, met wortels die terugreiken tot in de 14e eeuw. Samen met de nauw verwante kyogen, een soort klucht, evolueerde noh uit diverse populaire en aristocratische kunstvormen en kreeg in de loop van de Muromachi-periode (15e en 16e eeuw) zijn huidige vorm. Tijdens de Meiji-periode (1868-1911) ontvingen noh en kyogen officiële erkenning als twee van de drie nationale vormen van drama. De twee genres, noh en kyogen, worden samen ook wel ‘nogaku’ genoemd; het nogaku-theater (evenals het kabuki) staat sinds 2001 vermeld op de Lijst van Meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid.
De vorm die in Amsterdam ten tonele wordt gevoerd heet takigi nō, wat ‘noh met vuurkorven’ betekent. Dat wil zeggen dat de voorstelling zich traditioneel afspeelt in de openlucht, op een podium dat vanaf de zijkanten (gedeeltelijk) verlicht wordt door vuurkorven. Eens per jaar vindt zo'n openluchtvoorstelling plaats in het shinto-heiligdom aan de voet van de Fuji, omzoomd door cipressen, bij een van de traditionele toegangsroutes tot de heilige berg. Ook het podium voor deze opvoeringen maakt deel uit van het tempelcomplex en mag alleen door ingewijden worden betreden. Doorgaans worden op een noh-theateravond twee of drie noh-stukken uitgevoerd, afgewisseld met enkele kyogen, waarbij de acteurs niet gemaskerd zijn. Tegen het invallen van de schemering vangt de avond aan met een shinto-ritueel, waarbij een priester het podium zegent en twee meisjes met fakkels de vuurkorven aansteken. Twee assistenten in traditionele klederdracht stellen zich op bij de vuurkorven met als taak het vuur de hele avond brandende te houden. Bij een noh-voorstelling in een zaal bevestigt men achter aan het podium een decorpaneel met een schildering van een oude cipres, zowel om akoestische redenen (het paneel dient als klankbord) als om de buitenomgeving te simuleren, waar de shinto-goden via oude cipressen neerdalen in de wereld.
De verschillende hoofdelementen waaruit een noh-spel is opgebouwd zijn gereciteerde tekst (utai), muzikale begeleiding op dwarsfluit en drie soorten trommels (hayashi), en dans of choreografie (shimai of kata). Twee of meer acteurs, de meesten getooid met grote maskers, worden begeleid door een ensemble van enkele instrumentalisten en een ‘koor’ (jiutai) van reciterende zangers. De rollen van een noh-spel zijn verdeeld volgens een beperkt aantal archetypen, waarvan die van de protagonist (shite) en zijn tegenstrever (waki) het belangrijkst zijn. Volgens de traditie repeteren de acteurs en de musici nooit samen voor de uitvoeringen, maar bereiden zij zich onafhankelijk van elkaar ieder in afzondering voor op hun bewegingen of recitatieven, onder toezicht van een seniorlid van de school. Het ritme van de voorstelling wordt dus niet bepaald door een ‘interne klok’ van het stuk, maar door het vergankelijke web van individuele prestaties die interacties met elkaar aangaan. De steracteur van de productie die in 2010 naar Amsterdam komt is Umewaka Rokuro Gensho. Hij is het 56e hoofd van de illustere Umewaka-familie van noh-spelers en winnaar van talloze prijzen.
