Ga naar de hoofdcontent

Het invloedrijke Ballet Suédois, dat tussen 1920 en 1925 grote faam verwierf in Europa met avantgarde-werk, presenteerde in 1923 La création du monde, een ‘fantaisie négrico-cubiste’ over het ontstaan van de wereld naar Afrikaanse en Afro-Amerikaanse mythes. Millicent Hodson en Kenneth Archer, internationaal bekend door hun reconstructies van de grote balletten uit het begin van de 20e eeuw, hebben ook dit werk weer tot leven gebracht. Op uitnodiging van het Ballet de Lorraine boog choreograaf Faustin Linyekula zich over het origineel om te komen tot een stuk waarin zowel de oorspronkelijke westerse versie als het ‘antwoord’ van deze Congolese choreograaf een plaats vinden. Fabrizio Cassol, die eerder voor Alain Platel muziek arrangeerde van Monteverdi en Bach, schrijft de muziek. bekijk de videoprogrammaboek

La création du monde is een nieuw werk gebaseerd op het korte, gelijknamige ballet met muziek van Darius Milhaud en libretto van Blaise Cendrars dat in 1922 en 1923 in Parijs op de planken stond. Het originele stuk werd gepresenteerd als een 'negro-kubistische fantasie' en vertelt over de schepping van de wereld gebaseerd op Afrikaanse mythologie. Het werd uitgevoerd door Les Ballets Suédois onder leiding van choreograaf Jean Börlin. De kostuums en decors werden gemaakt door de beroemde kunstenaar Fernand Léger.

La création du monde ontstond in een tijd waarin Europa met Parijs als cultureel centrum kennis had gemaakt met het op Afrikaanse kunst geïnspireerde werk van Pablo Picasso en de jazz uit Amerika. Milhaud was zelf kort voor het schrijven van dit ballet naar New York geweest waar hij de clubs in Harlem bezocht en met Amerikaanse jazz-muzikanten praatte. Vol enthousiasme kwam hij terug in Europa en gebruikte La création du monde als het eerste stuk om deze invloeden in te verwerken.

Het dansgezelschap Les Ballets Suédois was de Zweedse evenknie van Diaghilevs Les Ballets Russes. Het gezelschap stond onder de artistieke leiding van de Zweed Rolf de Maré en had zijn basis in Parijs. Les Ballets Suédois was slechts een kort leven beschoren, maar in de tijd dat het zijn optredens gaf, tussen 1920 en 1925, was het wel een zeer invloedrijk gezelschap dat niet alleen in Parijs, maar ook in diverse andere grote steden in Europa en Amerika optrad. Het ballet was een exponent van een nieuw artistiek elan na de Eerste Wereldoorlog. Het combineerde verschillende kunstvormen als dans, toneel, schilderkunst, poëzie en muziek met acrobatiek, circus, film en mime. Dit samengaan van hoge en lage kunst zien we ook terug in La création du monde.

Het originele stuk werd eerder in zijn originele vorm gereconstrueerd voor een tentoonstelling over Fernand Léger en Afrikaanse kunst in 2001, door choreograaf Millicent Hodson en kunsthistoricus en decorontwerper Kenneth Archer. Zij zijn ook bij deze voorstelling van Faustin Linyekula betrokken.

Linyekula heeft in zijn La création du monde het originele stuk (integraal) opgenomen en levert hierop zijn Afrikaanse commentaar. Hij situeert het stuk in 1923, maar in het echte Afrika: niet het geïdealiseerde en exotische Afrika van Milhaud en Cendrars, maar het Afrika van waaruit soldaten naar de frontlinie van de Chemin des Dames werden gestuurd. De wilde rondedansen waren ver weg 

Linyekula plaatst tegenover de fantastische creaties van Cendrars lichamen van vlees en bloed.

Hoe verging het de mensen in Belgisch Congo in die tijd? En op andere plekken in Afrika? En hoe konden de grootste intellectuelen van die tijd voorbijgaan aan wat er onder het juk van hun eigen régime gebeurde?

  • © Els De Nil

  • © Els De Nil

  • © Els De Nil

  • © Veronique Evrard Photographe

  • © Veronique Evrard Photographe

Credits

toneelbeeld Jean-Christophe Lanquetin, Fernand Léger kostuums Lamine Badian Kouyaté, Xuly Bët, Fernand Léger licht Virginie Galas ballet Blaise Cendrars muziek Fabrizio Cassol, Darius Milhaud doek Fernand Léger choreografie Jean Börlin, Faustin Linyekula reconstructie Millicent Hodson, Kenneth Larcher uitvoering CCN – Ballet de Lorraine productie CCN – Ballet de Lorraine coproductie Théatre de la Ville in participatie met Théâtre Gérard Philippe Frouard, Fondation Fluxum met steun van KVS (Brussel), Prins Claus Fonds, Amsterdams Fonds voor de Kunst

Deze voorstelling is mede mogelijk gemaakt door