Met ...à l’âme de marcher sur ses pieds de soie... uit 2004 schreef de Zwitserse componist Klaus Huber op 80-jarige leeftijd een subtiele reflectie over onze relatie tussen het Westen en het Midden- Oosten. Gebaseerd op een gedicht van Mahmoud Darwisch verbindt dit werk de grote geopolitieke vragen met de directe leefwereld van de componist, die gefascineerd raakte door de ornamentele Arabische muziek die hij bij zijn buren, migranten, hoorde. Hubers Miserere hominibus, eveneens een Nederlandse première, wordt geflankeerd door het gelijknamige 15e eeuwse werk van Josquin Desprez, gezongen door de Solistes XXI (het vroegere Les Jeunes Solistes). De Arabische lijn wordt voortgezet met het Palestijnse luittrio Joubran, dat Safar speelt van hun cd Randana. video Miserere van Josquin Desprez (ca. 1450-1521) video Safar van Trio Joubran
data
wo 16 juni 2010 22:30
informatie
-
Duur voorstelling niet bekend
Het programma Klaus Huber, l’âme arabe, een coproductie van het Holland Festival en het Nieuw Ensemble, presenteert het werk van een toonaangevende Zwitserse componist in samenhang met enkele van zijn in tijd en ruimte ver verwijderde inspiratiebronnen. Van Klaus Huber (1924) voeren het Nieuw Ensemble en de Solistes XXI onder leiding van Rachid Safir twee werken uit, beide Nederlandse premières: …à l’âme de marcher sur ses pieds de soie… (2004) en Miserere hominibus (2005). Solistes XXI van Rachid Safir – tot voor kort bekend als Les Jeunes Solistes – zingt tevens het Miserere van Josquin Desprez. Daarnaast is er betoverende luitmuziek van het Palestijnse Trio Joubran.
Met …à l’âme de marcher sur ses pieds de soie… uit 2004 schreef Huber op 80-jarige leeftijd een subtiele reflectie over de relatie tussen het Westen en het Midden-Oosten. Hierin verbindt de componist, die gefascineerd raakte door de Arabische muziek die hij bij zijn allochtone buren hoorde, grote geopolitieke vragen met zijn directe leefwereld. …à l’âme de marcher sur ses pieds de soie… is een kamerconcert voor solo cello, solo baryton, countertenor en een ensemble van 9 instrumentalisten, bestaande uit mandoline, gitaar, harp, accordeon, twee percussionisten, altviool, viola de gamba en contrabas. Het werk, dat 24 april 2004 zijn wereldpremière beleefde tijdens de Wittener Tage für Neue Kammermusik, is een ‘her-compositie’ of ‘reductie’ van Hubers eigen orkestwerk Die Seele muss vom Reittier steigen uit 2002. De tekst bestaat uit fragmenten van het gedicht Le siège van Mahmoud Darwisch, in 2002 geschreven in Ramallah, die worden gezongen in het Arabisch en gesproken in het Duits of het Frans. De baryton – niet te verwarren met het stemtype bariton – is een gestreken snaarinstrument uit de vioolfamilie, dat tot het einde van de 18e eeuw veel gebruikt werd in Europa, maar tegenwoordig tamelijk obscuur is. Qua formaat is het instrument vergelijkbaar met een cello; het heeft zeven snaren die worden gestreken, en doorgaans 12 sympatische snaren die met de duim worden geplukt.
Le Trio Joubran, het virtuoze luittrio van drie Palestijnse broers dat ook met een eigen programma op het Holland Festival staat, stelt daar het stuk Safar van hun cd Randana uit 2005 tegenover. Safar betekent ‘reis’ en bestaat uit een meditatief, bijna hypnotiserend ostinato, dat in de loop van tien minuten deels geïmproviseerd tot een spetterende climax wordt gebracht.
De Vlaamse componist Josquin Desprez (ca. 1450-1521), door zijn tijdgenoten geëerd als de ‘koning van de muziek’, wordt wel beschouwd als de grootste meester van zijn generatie. Hij schreef zijn Miserere, een motet op de tekst van psalm 51, toen hij in dienst was van hertog Ercole I d'Este in Ferrara, vermoedelijk in 1503 of 1504. Het is een van de beroemdste toonzettingen van dat psalm die de renaissance heeft voortgebracht en oefende grote invloed uit op latere composities op basis van de boetepsalmen.
Die invloed strekt zich zelfs uit tot in de eenentwintigste eeuw. Huber gebruikte voor zijn Miserere hominibus uit 2005 behalve de tekst van het psalm Miserere ook teksten en gedichten van Mahmoud Darwish, Carl Amery, Octavio Paz, Walter Benjamin en Jacques Derrida. Huber schreef het werk in opdracht van Pro Helvetia en de Franse ministeries van Cultuur en Communicatie voor Rachid Safir en zijn Les Jeunes Solistes (de huidige Solistes XXI). Ten opzichte van de versie van Josquin kortte hij de tekst van het boetepsalm drastisch in en veranderde het perspectief: niet langer is er een ‘ik’ dat zijn Schepper om erbarmen smeekt, maar in plaats daarvan een ‘wij’, het collectief van de ‘medelijdenswaardige’, geglobaliseerde mensheid. De première van Miserere hominibus vond plaats op 26 augustus 2006 in Luzern.
