JR

JR is een caleidoscopische roman van William Gaddis, gepubliceerd in 1975. Het verhaal leest als een satire op ongebreideld Amerikaans (en wereldwijd) kapitalisme. De rode draad in het verhaal is de

opkomst en ondergang van een 11-jarige jongen, JR, die tijdens een schooluitje naar Wall Street wordt ingewijd in het beurswezen. Met de hele klas kopen ze een aandeel van een bedrijf. Daarmee bouwt hij, niet gehinderd door enig moreel besef, geleidelijk zijn eigen handelsimperium op. Zijn amorele spel verstoort uiteindelijk het fragiele evenwicht van de beurs in New York, met tientallen directe en indirecte slachtoffers tot gevolg. Uiteindelijk stort ook zijn eigen kaartenhuis in elkaar. 

Als elfjarige kent JR geen zakenmensen en mag hij niet handelen, dus daarvoor chartert hij verschillende leraren van zijn school, stuk voor stuk kunstenaars die noodgedwongen les geven om rond te komen. Hij koopt hun betrokkenheid met de belofte dat ze straks genoeg geld gaan verdienen om zich volledig te kunnen wijden aan hun artistieke droom. Zo gaat bijvoorbeeld de jonge componist Edward Bast tegen zijn zin op pad als zakenman, maar in plaats van dat het hem tijd oplevert om te componeren, gaat hij kopje onder in de ratrace op de handelsbeurs. De geniale maar alcoholische schrijver Jack Gibbs raakt ook betrokken bij het plan. In tegenstelling tot Bast, blijkt hij een briljante beursstrateeg te zijn, maar omdat hij er niet in slaagt zijn eigen financiën op orde te krijgen, ziet zijn meesterwerk nooit het licht. 

Gaddis bouwde zijn roman bijna volledig op uit dialoog. De personages zijn wat ze zeggen. FC Bergman beschouwt de roman daarom als een filmscenario. Senjan Janssen is verantwoordelijk voor de soundscape, waarin stilte net zo belangrijk is als tekst. Waar het om gaat is de voortdurende spanning tussen orde en chaos, die de kern vormt van het wereldbeeld van Gaddis. 

FC Bergman: ‘Het idee dat chaos de basis is van ons bestaan, ​​is ook de drijvende kracht achter ons eigen werk. Onze producties worden vaak gezien als iconoclastische uitbarstingen waarin personages zich staande moeten zien te houden. We zien hier een parallel met Gaddis, die met zijn taal over de lezer heen dendert. Daarom kijken we ernaar uit deze orkaan van dialogen op het podium te zetten.'

In snelle, intelligente, maar ook uiterst grappige en ontroerende dialogen volgen we personages die steeds eenzamer worden in het steeds sneller bewegende New York. Discussies tussen topmanagers op de beurs worden afgewisseld met echtelijke ruzies in de slaapkamer en dronkenmansnachten met vrienden. Al deze verstrengelde levens illustreren een van de uitgangspunten van het boek: entropie. De wereld is per definitie ongeorganiseerd en gedoemd tot miscommunicatie. Dat is het idee dat FC Bergman wil onderzoeken. 

Het decor in de Centrale Markthal in het Foodcenter bestaat uit een toren met meerdere verdiepingen zonder buitenmuren, waar het publiek naar kijkt vanaf vier tribunes (één aan elke kant), terwijl de levens van de personages elkaar kruisen in verschillende leefomgevingen (een aandelenbeurs, een appartement, een treinstation, de straat, een café, enz.). In JR spelen zeventien acteurs, bijgestaan ​​door een aantal figuranten en een kind. Naast de acteurs van FC Bergman staan spelers van Olympique Dramatique, NT Gent en KVS.