Ine Aya'

De twee inspiratiebronnen voor Ine Aya’, de nieuwe opera van de Indonesische componist Nursalim Yadi Anugerah en de Nederlandse librettist en regisseur Miranda Lakerveld, hebben veel met elkaar gemeen. Het Kayan-epos Takna’ Lawe’ en Richard Wagners Der Ring des Nibelungen kennen beide een ‘levensboom’ die door de hele aarde loopt en alles bij elkaar houdt. In deze boom woont de godin van de aarde. De boom heet Yggdrasil in de Noord-Europese mythologie, de Kayan noemen hem Kayo’ Aya’. De godin van de aarde heet Erda in Noord-Europa en Ine Aya’ bij de Kayan, en de god die bij Wagner Wotan heet, wordt door de Kayan Hingaan Jaan genoemd.

In beide werken verschijnt op een dag een god die de kennis en macht van de boom wil overnemen. Maar de godin van de aarde straft hem en laat de takken en de stam met hem vergroeien tot hij gevangen zit. Door deze strijd sterft de boom langzaam. Jongere generaties proberen de boom te beschermen tegen meer aanvallen van buitenaf. Globalisering Welke namen en mythen je ook gebruikt, uiteindelijk zijn alle mensen op aarde met elkaar verbonden. Ook het koloniale verleden, en recenter de globalisering en bijbehorend consumentengedrag, brengt mensen wereldwijd gewild en ongewild met elkaar in contact. Deze lagen komen allemaal samen in Ine Aya’. Door Wotan en Ine Aya’ elkaar te laten ontmoeten, reconstrueren de makers de manier waarop oosterse en westerse culturen elkaar al eeuwen beïnvloeden door oorlogen, handel en migratie. De wereldwijde culturele uitwisselingen vonden al vroeg plaats en het is goed denkbaar dat de mythen van de Kayan en die van Europa elkaar hebben beïnvloed. In de komst van Wotan naar Kalimantan is ook de komst van de eerste Nederlandse kolonisten in Indonesië in de 19de eeuw te herkennen.Tenslotte refereert het verhaal van de levensboom aan de ontbossing op Kalimantan, waar inmiddels vijftig procent van de oorspronkelijke bossen is gekapt. Westerse consumptiepatronen veroorzaken in belangrijke mate deze desastreuze ontbossing. Intercultureel World Opera Lab van Miranda Lakerveld maakt al jaren interculturele operavoorstellingen waarin culturele verschillen overbrugd worden en maatschappelijke thema’s verbonden aan meesterwerken uit het operarepertoire. Turan Dokht (Holland Festival 2019) was een ‘interculturele herschrijving’ van Puccini’s opera Turandot (1924) in samenwerking met Iraanse componist Aftab Darvishi. In 2017 maakte Lakerveld met de Indonesisch-Nederlandse componist Sinta Wullur het muziektheatrale ritueel Temple of Time voor de Holland Festival Proms. De jonge Indonesische componist Nursalim Yadi Anugerah en zijn Balaan Tumaan Ensemble doen al jaren uitgebreid onderzoek naar de muzikale tradities van de Kayan en naar de Takna’ Lawe’. Hij maakte eerder de opera HNNUNG gebaseerd op de Takna’ Lawe’. Hij schreef de muziek voor het project REWILD, over ontbossing in Kalimantan, en hij tekende voor een deel van de muziek bij de voorstelling The Planet - A Lament van Garin Nugroho, dit jaar ook te zien op het Holland Festival. Lakerveld en Anugerah ontmoetten elkaar in Indonesië en besloten hun krachten te bundelen. Onder lastige omstandigheden, veroorzaakt door de coronapandemie en de bijbehorende maatregelen, deden Lakerveld en Yadi Anugerah toch samen onderzoek. Yadi Anugerha verdiepte zich in de Ring en Lakerveld bestudeerde de heldendichten van de Kayan. Samen zochten ze naar de overeenkomsten in de mythen en de muziek. Daaruit ontwikkelden ze een script waarin ze beide culturen evenredig tot hun recht wilden te laten komen. Traditionele instrumenten Ine Aya’ is geworteld in het immateriële erfgoed van Kalimantan. Het ensemble speelt op traditionele Kayan-instrumenten, zoals de sape, een luitachtig instrument, en de kaldi, een mondorgel, en op westerse instrumenten. De leidmotieven van Wagner zullen op traditionele Noord-Europese instrumenten gespeeld worden en verweven worden met klassieke Europese zang. Ine Aya’ zal zowel in Indonesië als in Nederland worden uitgevoerd. Het is de eerste keer dat teksten uit de Takna’ Lawe’ in Europa te horen zijn.