Demonen van Dostojewski in een epische productie van Peter Stein.
Van de grote Duitse regisseur Peter Stein zijn de laatste jaren alleen nog operaregies in Nederland te zien geweest. Het Holland Festival presenteert een theatermarathon waarin het complete meesterwerk Demonen van Fjodor Dostojewski op de bühne wordt gebracht met een Italiaanse cast. Demonen, dat het noodlottige verhaal vertelt van een groep provinciale Russische revolutionairen, hun ideeën, gewelddadige inslag en cynische politiek, heeft ruim 150 jaar later volgens Stein nog niets aan zeggingskracht ingeboet. De radicale anarchisten van toen worden onder zijn regie de fanatici van vandaag en tonen ons het morele failliet van het materialisme.
data
za 12 juni 2010 13:00
zo 13 juni 2010 13:00
informatie
-
Italiaans
-
Duur voorstelling niet bekend (inclusief zes pauzes)
Van de grote Duitse regisseur Peter Stein (1937) is de afgelopen jaren alleen nog operawerk in Nederland te zien geweest. Voor het eerst sinds 1994 komt hij nu met een grootschalige theaterproductie naar ons land. Het Holland Festival presenteert Steins adaptatie van de roman Demonen van Fjodor Dostojevski met een 26-koppige Italiaanse cast, een theatermarathon die inclusief pauzes zo’n 12 uur duurt. Volgens Stein worden de toeschouwers naarmate de voorstelling vordert meer dan zomaar toeschouwers, en gaan ze deel uitmaken van een soort van theatergemeenschap.
Demonen werd geschreven in 1872, 45 jaar vóór de Russische Revolutie, in een tijd dat het volgens vele vernieuwers achterlijke Rusland te maken kreeg met de invloeden van het liberalisme, het socialisme en andere ideologische stromingen afkomstig uit West-Europa.
Dostojevski vertelt in zijn roman het noodlottige verhaal van een groep provinciale revolutionairen die in de politiek woelige tijden van de zestiger jaren van de 19e eeuw de macht in Rusland willen grijpen. Deze vernieuwers worden door Dostojevski neergezet als nihilisten, die de Russische tradities, het geloof, de familieband, kortom alles wat het Russische volk verenigt, willen opofferen voor een extreme vorm van communisme die neerkomt op slavernij voor 90 procent van de bevolking. Door hun bizarre ideeën zou je deze zogenaamde vernieuwers kunnen zien als een groepje narren uit de provincie, maar Dostojevski laat zien dat ze met hun cynische politiek en gewelddadige inslag een levensgroot gevaar vormen. In het verhaal wordt gerept van een revolutie waarbij honderd miljoen koppen rollen, en één van de voormalige medestanders van de anarchisten, Ivan Sjatov, nu een politiek tegenstander, wordt in koelen bloede door hen vermoord. Deze beide gegevens in het boek zijn gebaseerd op de werkelijkheid in die tijd. Het zogenaamde barakken-communisme van de nihilist en anarchist Sergej Nechaev predikte een revolutie waarbij het doel alle middelen heiligde; en in 1869 vermoordde dezelfde Nechaev zijn voormalige kameraad I. Ivanov, omdat die zich tegen de gewelddadige praktijken van de revolutionairen had verklaard. Dit was de de gebeurtenis die de directe aanleiding vormde voor Dostojevski om zijn boek te schrijven.
Peter Stein laat in zijn productie zien dat Dostojevski’s tekst bijna 150 jaar later nog niets aan kracht heeft ingeboet. In Steins productie worden de radicale anarchisten van toen de fanatici van vandaag, en tonen ons het morele failliet van het materialisme en het nihilisme. Volgens Stein is de gevaarlijkste van Dostojevski’s demonen ook in onze tijd nog steeds de demon van nihilisme en onverschilligheid, waardoor goed of slecht geen waarde meer hebben, en God en moraal plaats hebben gemaakt voor het materialisme.
Stein heeft bij zijn acteurs de Italiaanse traditie van het declameren met succes uitgedreven, en de terloopsheid daarvoor in de plaats gebracht. Dankzij dit precieze, bijna filmische spel worden de symbolische karakters uit het boek van Dostojevski op het toneel mensen van vlees en bloed.
De onofficiële première van I Demoni vond plaats op Steins eigen landgoed in Umbrië, een plek die hij vaker gebruikt voor de repetities met zijn acteurs. In de vroege zomer van 2010 gaat de voorstelling op tournee na een speelperiode in Milaan.
