HYENA

‘Rond twee of drie uur in de ochtend draaide ik me om. Ik moest heel nodig naar het toilet en ik baadde in het zweet. Net toen ik uit bed wilde stappen, bemerkte ik een bult in de vloer die er eerder niet

was. [...] Na een tijdje barstte hij aan de bovenkant open, als een hoop aarde, en uit de opening kwam een groot harig iets tevoorschijn. De buiging van die nek, de welving van die rug. Die kleine, zwarte, glinsterende ogen en die merkwaardig gevormde oren die heen en weer wapperden om het zand af te schudden. Langzaam veranderde de muil in een gezicht. Ik keek recht in het gelaat van een hyena.’ 

In HYENA vertelt Mollena Lee Williams-Haas op indringende wijze over haar innerlijke duivel, die haar steeds weer naar de fles deed grijpen en haar loodzware gevecht om af te kicken. ‘Ik wilde eigenlijk helemaal niet over mijn alcoholverslaving en ontwenning schrijven’, vertelt de Amerikaanse schrijfster en storyteller, die sinds september 2015 tevens door het leven gaat als de echtgenote van componist Georg Friedrich Haas. ‘Het voelde veel te persoonlijk en het verhaal was in de media al tot vervelens toe uitgekauwd. Maar toen werd ik gevraagd om op te treden tijdens de Porchlight Storytelling Series in San Francisco. Men vroeg mij waarover ik wilde spreken en ik dacht gelijk: In ieder geval niet over mijn alcoholverslaving. Ik was er doodsbang voor, en juist daarom vond ik dat ik het moest doen.’ 

HYENA werd een daverend succes en was zelfs te beluisteren in het National Public Radio-programma Snap Judgement. Uiteindelijk was het Lee Williams’ echtgenoot, componist Georg Friedrich Haas, die het plan opperde om de tekst te verwerken in een concert voor ensemble en live verteller (Mollena Lee Williams-Haas zelf). ‘Mijn vrouw is een professioneel verhalenverteller’, aldus Haas. ‘Ik weet als geen ander hoe goed ze een boodschap over het voetlicht kan brengen en hoe sterk de impact van haar persoonlijkheid kan zijn. Het was voor mij heel natuurlijk om vanuit onze hechte privérelatie een gezamenlijk artistiek project te beginnen.’ 

Taal heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in het werk van Haas: van zijn Fragment für 29 Sprechstimmen (1979) tot de complexe spraakritmes in zijn Hölderlin-opera Nacht (1995-96; 1998)of zijn recente opera Morgen und Abend (2015), waarin een van de hoofdrollen voor rekening komt van een acteur. Voortdurend zoekt de componist naar nieuwe manieren om het gesproken woord te integreren in zijn muziek, die wordt gekenmerkt door hallucinante klankexperimenten en het werken met microtonaliteit en aternatieve stemmingssystemen.

Haas: ‘In HYENA heb ik naar een passend muzikaal raamwerk gezocht voor de borderline-situatie uit de tekst.’ Een flexibele relatie tussen muziek en spraak was daarbij van levensbelang: ‘In Morgen und Abend en in das kleine ICH BIN ICH komen al uitgestrekte passages voor, waarin lange tekstfragmenten vrijelijk voorgedragen worden binnen een bepaald tijdsverloop. hyena borduurt daarop voort: lange tekstpassages worden vrij gesproken. De stem kan steeds spontaan op de ensembleklanken reageren, langzamer, sneller, luider of zachter worden.’