Hadra Chefchaounia

Het Ensemble Rhoum El Bakkali bestaat uit jonge vrouwen uit de streek rond het Noord-Marokkaanse stadje Chefchaouen. Onder leiding van Rhoum El Bakkali brengt het ensemble een repertoire

van ‘hadra’-gezangen en volksmelodieën. Daarbij begeleiden ze zichzelf op lijsttrommels.

Hadra is een collectief ritueel. Dit soort rituelen komt voor van Marokko tot in Maleisië en worden doorgaans uitgevoerd na gebedsdiensten, maar ook bij religieuze festiviteiten. Het ritueel kan bestaan uit gezangen, lezingen, gezamenlijke studie, en voordracht uit de Koran of uit teksten van schrijvers en voorgangers die bij een specifieke orde horen. Vaak wordt het uitgevoerd door groepen die zich in broederschappen verenigen. De aanroepingen en gezangen hebben vaak tot doel een trance op te wekken, een teken van goddelijke aanwezigheid. ‘Aanwezigheid’ is dan ook de letterlijke betekenis van ‘hadra’.

De ‘hadra’ is nauw verbonden met het soefisme, een verzamelnaam voor mystieke stromingen binnen de islam. Het soefisme is gericht op innerlijke verdieping, op religieuze handelingen die dieper gaan dan het vervullen van de voorgeschreven praktijk. Die verdieping ligt ten grondslag aan filosofische teksten en gedichten, geschreven door soefi-heiligen als Jalal ad-Din Rumi en Hadji Bektasj Veli. Daarin is ook plaats voor humor en verheerlijking van liefde, reden waarom strengere vormen van de islam een afwijzende houding aannemen tegenover soefisme. Teksten van deze schrijvers worden door soefi’s gebruikt voor meditatie, die verschillende vormen kan aannemen. Zo voeren draaiende derwisjen uit Konya een ritueel uit op gezangen van Rumi. Hadra is ook zo’n ritueel, maar op andere muziek.

De hadra zoals Rhoum El Bakkali die gestalte geeft heeft zijn oorsprong in de streek rond Chefchaouen en is verbonden aan de Bekkaliya orde. Onder leiding van de stichter Sidi Ali Hadj Bekkali heeft deze broederschap een belangrijk erfgoed van leerstellingen, religieuze gedichten, aanroepingen en gezangen nagelaten. Aan het eind van de negentiende eeuw heeft Cherifa Lalla Hiba Bekkaliya een traditie van hadra voor vrouwen in het leven geroepen. Die wordt nu voortgezet door Rhoum El Bakkali en haar groep.

Gekleed in traditionele feestkledij van vrouwen uit het Rifgebergte brengen de vrouwen hun repertoire. Een aantal van hen zit op de grond en begeleidt hun zang met handgeslagen percussie. In hun midden zit een soliste met een bijzondere stem waarmee ze de melodieën voorziet van uiterst fijnzinnige versieringen. Soms wordt ze met zachte tonen begeleid op ud door Rhoum El Bakkali. De rest van de vrouwen staat achter deze groep. De zang begint langzaam en majestueus, versnelt steeds meer en wordt opgezweept door het slagwerk en een hoog joelen van het koor. Het bereikt een hoogtepunt in een extase, die de kern is van de hadra.