Gavin Bryars Ensemble

Tijdens een vredige avond op zee weerklinkt de scheepsbel, gevolgd door het geluid van staal dat stuit op even massief als messcherp ijs. We schrijven 1912. Aan boord van het rampschip Titanic speelt een strijkorkestje de plechtige hymne Autumn, zij het ernstig vervormd door het wassende water. Een jongenskoor neemt het allengs over en vermengt de hymne met de ijle, hemelse klanken van het Kyrie Eleison. We horen kreten om hulp, schelle alarmbellen, ruisend water - dan verdwijnt het schip onder de golven. Maar het orkest speelt door.

De controversiële Brtise componist Gavin Bryars (1943) gebruikte een ooggetuigeverslag van de scheepsramp als basis voor zijn uit 1969 daterende geruchtmakende muziekstuk The Sinking of the Titanic. Bryars' even celebrale als hypnotiserende composities ontlenen hun kracht aan de herhaling van een klein geluidsfragment. Dat procédé paste hij, behalve bij de The Sinking of the Titanic, eveneens toe in de compositie Jesus' Blood Never Failed Me Yet uit 1970. Ook hier was het vertrekpunt realistisch: een door een zwerver gezongen tekstflard uit een BBC-documentaire. Het slepende ritme in Bryars' werk wortelt in de minimal music, maar de vocale lijnen geven er een intense, romantische draai aan. Zo creëert Bryars een voortdurende spanning in zijn muziek, balancerend tussen afstandelijkheid en intimiteit. Lange tijd opereerde de Brit in de marge, maar sinds het midden van de jaren tachtig benadert een groeiend aantal kunstenaars hem voor samenwerking, onder wie Tom Waits, Jessye Norman, William Forsythe en Robert Wilson. Bryars' ster rijst nog steeds: zijn recente composities belanden zelfs in de Britse hitlijsten. Met twee avonden muziek van Bryars en geestverwanten introduceert het Holland Festival de Britse componist in Nederland.