Drei Schwestern

‘Ik vind het fascinerend dat we in het theater klassiekers hebben die steeds opnieuw worden opgevoerd. Zo hebben we personages die altijd maar hetzelfde moeten meemaken. In ons geval zijn het de

drie zussen.’ 

Als regisseur Susanne Kennedy (1977) een repertoiretekst als basis neemt voor een voorstelling, dan zet ze die volledig naar haar hand. Of het nou gaat om Hedda Gabler van Henrik Ibsen, De bittere tranen van Petra von Kant van Rainer Werner Fassbinder, of, zoals nu, met Drei Schwestern (‘Drie Zusters’) van Tsjechov, in haar voorstellingen spelen de originele teksten van de personages nog maar een kleine bijrol. Het gaat Kennedy juist om de onuitgesproken verlangens van Hedda, Petra of in dit geval de zusters. Dat wat niet gezegd wordt en misschien ook wel niet in woorden te vatten valt, vergroot ze in haar benauwende ensceneringen uit tot angstaanjagende proporties. 

De Brits-Duitse Kennedy studeerde in 2005 af aan de Regieopleiding in Amsterdam. Ze werkte daarna jarenlang in Nederland, onder andere bij Het Nationale Theater en Internationaal Theater Amsterdam (voorheen Toneelgroep Amsterdam), waar ze haar eigen bewerkingen maakte van repertoiretoneel. Ook maakte ze met theaterkunstenaars Boogaerdt/VanderSchoot installatieperformances, waaronder Hideous (Wo)men. Sinds 2014 werkt ze vooral in Duitsland, onder andere bij Münchner Kammerspiele. 

In haar werk schuwt Kennedy psychologisch realisme. Ze zoekt consequent de abstractie. Zo kan het gebeuren dat Tsjechovs 19e-eeuwse huiskamer is veranderd in een wit vierkant. De acteurs dragen rubberen maskers over hun hoofd, waardoor hun gezicht in een permanent emotieloze expressie staat. Ze zitten of staan als versteend in die ruimte, hun stemmen klinken hol en mechanisch, alsof de woorden na honderden uitvoeringen hun glans hebben verloren. 

Om die herhaling is het Kennedy hier te doen. Bij Tsjechov dromen de drie zusters Masja, Olga en Irina ervan om hun ingedutte leventjes in het provinciestadje waar ze wonen in te ruilen voor de spanning en het avontuur van de grote stad Moskou. Maar de Russische samenleving bevindt zich op een keerpunt en de zusters zijn bang. Wat als het allemaal niets uitmaakt? Wat als ze vluchten en alles toch bij hetzelfde blijft? Zitten ze voor altijd gevangen in het moment?

Voor de bewerking van Kennedy is vooral dit laatste punt van belang. Ze verbindt dit met de ideeën van Friedrich Nietzsche over wat hij de eeuwige wederkeer noemde. Kennedy: ‘Er is een vraag die Nietzsche stelt in Die fröhliche Wissenschaft: Wat zou je doen als een demon 's nachts naar je toe zou komen en je zou vertellen dat je je huidige leven helemaal tot in de details opnieuw zou moeten leven? Zou je jezelf dan wanhopig op de grond gooien en de demon vervloeken? Of zou je hem aanbidden en antwoorden met een luid en duidelijk ja? Met zo’n ja zou je tegelijk je huidige leven omarmen. Alleen al de bereidheid om deze vraag te stellen, kan leiden tot een innerlijke transformatie. Doordat ik de drie zussen deze vraag stel, stel ik hem ook aan mijn publiek. Het is een vraag die we allemaal onder ogen moeten zien.’