Coup Fatal

In 2009 maakt de jonge Congolese contratenor Serge Kakudji (1989) een grote indruk op het Holland Festival in de voorstelling pitié!, een stuk van de Vlaamse regisseur Alain Platel. Nu keren Kakudji en

Platel terug op het Holland Festival met Coup Fatal: een samenwerking van Kakudji, de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) en les ballets C de la B. De productie Coup Fatal neemt de zangpartijen uit de muziek van diverse barokcomponisten, zoals Handel en Gluck, als uitgangspunt voor de schepping van een nieuw, hedendaags universum van geluid, beeld en beweging. Het resultaat wordt een uitbundig en organisch geheel van barokfrasen, Congolese pop en traditionele muziek, rock en jazz, voortgedreven door de hoge, karakteristieke stem van Kakudji.Op zijn kenmerkende surrealistische wijze geeft Platel, samen met danser en assistent regiecoach Romain Guion, de muziek van Kakudji en zijn orkest een theatrale dimensie.

De eerste aanzet tot de voorstelling zag het licht in het kader van de tweede editie van Connexion Kin (2010), het kunstenfestival van de KVS in Kinshasa. Paul Kerstens, de Congo-coördinator van de KVS, startte samen met Kakudji een eigenzinnige uitwisseling tussen Westerse en Congolese muziek met als uitgangspunt een aantal klassieke barokaria’s. Aan die muzikale basis werd verder gewerkt, en het project ontwikkelde zich in het voorjaar van 2014 tot een volledige productie.

Op zevenjarige leeftijd werd Kakudji ‘als een meteoriet’ getroffen door een operascène op televisie. Hij zette zijn zinnen op een carrière als operazanger. Na een aantal workshops en zangwedstrijden zorgde hij, als autodidactische tiener, voor een sensatie op het Weense New Crowned Hope Festival (2006) met een aantal Mozart-passages in de voorstelling The Dialogue Series: Dinozord III. Zijn rauwe talent werd verder aangescherpt tijdens studies aan het Institut Musicale et Pédagogique in Namen en het Conservatoire à Rayonnement Régional de St. Maur-des-Fossés in Parijs. In 2008 was Kakudji te zien in pitié!, Platels interpretatie van de Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach. De voorstelling werd een internationaal succes.

Twee jaar geleden onderzocht Platel in C(H)ŒURS (opening Holland Festival 2012) met honderdvijftig muzikanten van het Teatro Real en tien eigen dansers de vermorzelende spanning tussen het individu en de dwang van de massa, op muziek van Richard Wagner en Giuseppe Verdi. Coup Fatal is minder grimmig. De voorstelling is méér dan slechts een deconstructie of Afrikanisering van de barok, of een eerbetoon aan deze muziekstijl. Coup Fatal is vooral een ode aan de onverbiddelijke elegantie van de Congolese ‘Sapeurs’ – de felgekleurde en extravagant geklede dandies van Kinshasa. In de verwaande, hanige barokke bombast van Coup Fatal is de onversneden glans van deze parmantige Sapeurs terug te zien. De grauwe geschiedenis van oorlog en geweld is bij hen verdrongen door een liefde voor overdaad, grote groteske gebaren en uitbundigheid. De ironie voorbij. De Brusselse componist Fabrizio Cassol (1964) heeft samen met gitarist Rodriguez Vangama de muzikale leiding.

De eerste aanzet tot Coup Fatal kwam in slechts twee weken tot stand. Onder leiding van Vangama bleken de bijeengebrachte muzikanten het goed met elkaar te kunnen vinden. Het decor ontstond in samenwerking met kunstenaar Freddy Tsimba (1967), die wereldwijd bekend werd door zijn bijdrages aan diverse edities van de Dakar Biënnale. Sinds 1998 belichaamt Tsimba met zijn sculpturen de hardheid van oorlog en de solidariteit van de ontheemden. Hij maakt levensgrote, verontrustende beelden van aan elkaar gelaste, gerecyclede (schroot)materialen, van lege (lees: gebruikte) patroonhulzen tot gebruiksvoorwerpen zoals lepels en vorken. Zijn werk is zowel een protest tegen het oorlogsgeweld als een monument voor de menselijke tragedies die door oorlog zijn ontstaan. Tsimbas gefragmenteerde, expressieve en provocerende sculpturen weerspiegelen universele menselijke vragen en hun verwoestende antwoorden.

Het ensemble groeide in twee jaar tijd met steun van de KVS uit tot een hecht orkest, bijgestaan door Cassol als muzikale raadgever. Tegelijkertijd kregen de optredens van het ensemble in toenemende mate een scenisch, theatraal karakter – een tendens die uiteindelijk in samenwerking met Platel, Guion en les ballets C de la B werd uitvergroot, met Coup Fatal als sprankelend resultaat.