Ga naar de hoofdcontent

Na de imponerende marathonvoorstelling Ten Oorlog, zijn bijzonder succesvolle regie van Shakespeares koningsdrama's, gaat Luk Perceval aan de slag met Oresteia. Met Klytaemnestra en Elektra in de hoofdrollen, het stuk van de wraak van de vrouw.

 

Onder de Oresteia worden meestal drie teksten van de Griekse tragediedichter Aischylos (525 v C) verstaan. Agamemnon, koning van Argos, wordt door zijn broer te hulp geroepen om Troje te belegeren. Zijn vloot kan echter niet uitvaren door storm en wind. Om de goden gunstig te stemmen offert Agamemnon een zwangere haas en zijn maagdelijke dochter Ifiginea. Hij haalt hiermee de wraak van zijn vrouw Klytaemnestra op de hals. Zij vermoordt hem wanneer hij tien jaar later zegevierend naar zijn thuisland terugkeert. Op hun beurt maken Orestes en Elektra, de overblijvende kinderen van Klytaemnestra en Agamemnon, zich schuldig aan oudermoord en wordt de bloedschuld doorgegeven. Een oude generatie goden-van-de-wraak pleit voor het vervloeken van de ongelukkige Orestes; een nieuwe generatie olympische goden wil dat het onheil een einde vindt. In het laatste deel van de Oresteia wordt gezocht naar de verzoening. De godin Athene roept een raad van wijzen bij elkaar in een gerechtshof. Zij moeten beslissen wie van de goden bevoegd is om recht te spreken over Orestes. De rechtsstaat is (schijnbaar) geboren.

Peter Verhelst plaatst de hoofdpersonages van de klassieke Oresteia in een nieuwe vertelling voor vier acteurs. In Aars! kom je de huiskamer binnen van het geslacht Agamemnon. In een vlijmscherpe taal gaan de personages elkaar en zichzelf te lijf tot ze stuk voor stuk hun eigen Troje hebben veroverd. Geweld en haat, maar vooral een niet te stuiten verlangen naar de vele gedaantes van het geluk. De heldere taal van Verhelst roept een wereld op van natural born killers. Zij staan elkaar naar het leven en spelen het gruwelijke spel van de wraak, tegen de achtergrond van de Trojaanse oorlog. Goden en koor zijn verdwenen; daarvoor in de plaats krijg je een claustrofobische trip van een binnenwereld, van de huiskamer, tegenover het onbepaalde en beregelde van de buitenwereld. Het gezin – als hoeksteen van de maatschappij – streeft naar de totale vernietiging. Met haar wordt ook de wereld waarbinnen het gezin is gebed, de afgrond in gesleurd. De oorspronkelijke Oresteia evolueert van absolute chaos en exces naar een beregelde wereld die incest, vadermoord, etc onmogelijk maakt; Peter Verhelst vertelt in Aars! hoe die intussen (schijn)veilige en steriele wereld binnen de muren van haar fundamenten afstevent op een onwaarschijnlijke roes.

De grote Griekse tragedies spelen zich opvallend veel af binnen de muren van een familie. De dubbelheid van Agamemnon is dat hij gedwongen wordt onmogelijke keuzes te maken: kiezen voor de voortzetting van zijn geslacht en zijn dochter offeren, of voor het behouden van zijn eigen vlees en bloed en daardoor de goden krenken. De oorspronkelijke Oresteia beschrijft ook de overgang van matriarchaat naar patriarchaat. Het is de macht en de voortzetting van de man die telkens wordt verdedigd, waarbij de vrouw vaak als een onontkoombaar noodzakelijk kwaad wordt gepresenteerd. In Aars! is het de vrouw die het laatste woord heeft. Los van haar seksualiteit en haar procreatieve talenten kiest zij er ook voor om de bloedwraak op een heel andere wijze te laten ophouden. Met het uitsterven van de familie verdwijnt immers ook de voortzetting van de familieverhalen.

Luk Perceval gaat met dit materiaal aan de slag op een geselecteerd aantal locaties. In een poel van brak water schuiven vader, moeder, zoon en dochter aan tafel. De alledaagse rituelen en gewoonten ontaarden in een almaar driester helletocht, waarin zonder enige reden moeders vaders de dood injagen, zonen moeders en zusters zonen. In een onbepaalde, wegzinkende wereld – die via dj Yves De Mey binnendringt – kun je eeuwig zoeken naar het waarom. Het antwoord komt niet van de goden en niet van de psychologen. De wereld streeft van chaos naar orde en opnieuw naar chaos, en ten slotte naar de ultieme harmonie.

Credits

door Het Toneelhuis spelers Diane Belmans, Katrien Meganck, Wim Opbrouck, Stefan Perceval regie Luk Perceval vertaling / bewerking Peter Verhelst decor Katrin Brack kostuums Ilse Vandenbussche licht Enrico Bagnoli muziek Eavesdropper dramaturgie Kurt Melens coproducent Holland Festival